||MAGNIFICO, AMPLISSIMO NOBILISSIMOQVE VIRO, SAPIENTIA DOCTRINA OMNIMODAQVE VIRTVTE
PRÆEMINENTI, D. NICOLAO KAASIO, DOMINO DE TAARVP, REGIÆ MAIESTATIS DANIÆ CANCELLARIO
ET CONSILIARIO PRVDENTISSIMO, VTILITATIS ET TRANQVILLITATIS PVBLICÆ SVASORI, CONSERVATORIQVE
FIDELISSIMO, AMICO SVO INPRIMIS OBSERVANDO.
IAM Venerande tibi fuerat Mens scribere KAASE,
Iamque erat in calami charta parata notas,
Vnde sed incepti mihi Carminis effluat ordo,
Dum dubito, vt meritis par queat esse tuis:
En supero veniens mox se patefecit Olympo
VRANIA, agnoui, nam mihi visa prius,
Quæ propè consistens, verbis dignatur amicis,
Noster Alumne, adeò quid meditaris? ait;
Mox ego sic posita refero formidine, namque
Alloquio est facilis, si cuj nota satis.
Dic mihi Diua Polj, celsum quæ nomen Olympo
Accipis, Ingenij cura laborque mej,
Cuius et Augusto de Nomine conspicit Ædes,
Parua vbi Huæna jacet, DANIA clara, nouas,
Parua sit illa licet, tamen hæc tibi dedita Sacra,
Qualia vix magnus continet Orbis, habet;
|Dic agè, quæ Cœlum Dea circumuoluis et Astra,
Vndè vides toto quæ quis in Orbe gerat,
Estnè aliquis, Boreum quâ DANIA vergit in Arcton,
Inter conspicuos Nobilitate Viros,
Qui magis aspiret Studijs, foueatque Camœnas,
Qui Virtute magis, Consilioque valet,
Quam qui NICOLEVS fertur cognomine KAASVS?
Cuj datur à DANO Rege secundus Honor;
Huic ego, dum meditor pressum transmittere Carmen,
Quale feret Typis Huænula parua suis,
Tot Benefacta viri, Meritique amplissima moles,
Vnde vel incipiam, quæ potiora canam,
Distrahere, atque Animum partes diuellere in omnes,
Dum poterint, Elegis imposuere moras;
Tu facilis, nostrum potius Dea, dirige Carmen,
Saltem aliqua vt liceat reddere grata Viro.
|Sic ego, demissa Diuam sum voce precatus,
Illa sed hæc roseo protinus ore refert:
Res accepta adeò, quam nunc meditaris Alumne,
Est mihi, quod nihil hac gratius esse queat:
Cumque Arcana mihi pateant, ego conscia quidnam
Mente agites, votis spontè propinquo tuis:
Promotura etiam veluti petis, et tibi faxim,
Carmina dictabit nostra Thalia soror:
Ipsa ego Materiam facili præbebo Camænæ,
Sufficiens Elegis Ipsa ego Carmen ero;
Tu modò nostrorum, reuocans, memor esto Laborum;
Hosque jlli, tibi me sic referente, refer.
En ego quæ incedo Superis gratissima Diuis,
Maxima Pieridum, primaque Nata Iouis:
Sum profuga in Terris, varièque hàc pellor et illàc,
Vt nequeam firmos figere lassa pedes;
Æthiopes, Indos, Arabes, Chaldaica regna,
Ægyptum, Graios, Ausoniumque solum,
Hispanos, Gallos et Teutona rura pererro,
Nec tamen inuenio quà mihi tuta quies;
Vsque adeò Lucrum, Leuitas, Inscitia, Luxus,
Mars ferus, in mundo, Barbariesque vigent;
Ast ego, quæ terris Noctemque Diemque ministro,
Cumque suis Annos Mensibus jre sino,
Quæ Lucem tribuo rebus, viuumque Calorem,
Et generans foueo totius Orbis Opes,
|Nam sine me Tellus, sine me nil procreat Æquor,
Antiquum repetant me sine cuncta chaos,
Nullum Animal viuens Orbi superesset, et Ipse,
Ipse Homo frustra oculos Sidera ad alta gerat:
Attamen in Terris spernor, mea Sacra profanant,
Conculcantque homines, exulat omnis honos,
Idque diu tuleram, donec pertæsa, Parenti
Conquesta, his breuibus, sum pudibunda, Ioui:
Iuppiter alme Parens, nostro succurre dolori,
Exilium in terris, Te Patre nata, fero.
Has licet includam, tamen hinc excludor vbique,
Ne tua sic spernar Filia, perfer Opem;
His dictis, tacui, et lacrimantia lumina tersi,
Ille leuat verbis, Spemque fouere jubet:
Esto animo mea Nata bono, licet vndique pulsa es,
Quâ terra Australi torrida Sole calet:
Non tamen experta es, Boreæ quid frigora condant,
Fortè tibi Arctoo restat in orbe Decus;
|Hîc tibi prospexi Iuuenem, cui Sidera curæ,
Per quem, crede, tuus restituetur Honos;
Tantus Amorque tui est, Patriam vt charosque Penates,
Ne tua non curet, deseruisse velit;
Ipse sed Arctoo suggessi in pectora Regj,
Ne iuuenem ê Patria, cum volet, ire sinat:
Namque jbi decreui (velut et mea Sacra sub Arcton
Intemerata manent) te quoque Nata coli.
Anne vides, oculis totum quæ conspicis Orbem,
DANIA quâ Boreum spectat aquosa Polum,
Principium Solidi quod habet, Punctum velut arctum
Angusto referat Huænula stricta Freto:
Hæc licet exigua est, tamen hinc tua Gloria crescet,
Maior et Australis quam tulit Orbis erit.
Sic me tum mœstam verbis solatus amicis
Juppiter, et dictis pondus inesse facit;
Nam mox Huæna struit, nostro de Nomine dictam,
Multa meis Sacris quæ capit apta, Domum;
Organa conflantur, mihi qualis nulla Vetustas,
Arte et Sumptu adeò sunt operosa, dedit;
Talia non olim florens Ægypte parabas,
Astra tibi quamuis semper amæna micent,
Siue ea Thymochares, tibi seu construxit Hyparchus,
Auxerat hoc ingens seu PTOLEMÆVS Opus;
|Syria non similes, licet ALBATEGNIVS illic
Hoc Aracensis agat, strauit in Astra vias;
Tam Syracusa altas neque struxit ad Æthera Scalas,
Archimedis enim negligit ista labor;
Roma quidem Mundi fuerat Caput, haud tamen ausa est
Tanta, vel auxilijs, ô Menelae, tuis;
Rex licet ALPHONSVS Mauros, Arabes, et Iberos
Iunxit, vt jmmensis sumptibus Astra notent,
Non tamen obtinuit, numeris vt Sidera quadrent,
Scilicet his medijs non satis auctus erat;
Is quoque qui nostræ nuper COPERNICVS Arti
Creditur extremas imposuisse manus,
Vir sanè jmmensus, tua laus, Germania, Cœlo
Proxima, vix tantum sustinuisset Onus.
Non tamen aspernor veterum Monumenta Laborum,
His sine namque meus non reparatur Honos;
Id saltem doleo, non sat subtiliter olim,
Sed nimium latis Astra notata modis;
Ergò vbi conspexi mea surgere Castra sub Arcton,
Et Boream Australj cedere nolle solo,
|Sed niti superare magis, lætabar, et Ipsi
Sit modò, dicebam, gratia magna Ioui:
Qui Natæ sortem miseratus, liberat isto
Despectu, quo me tempora longa premunt;
Iamque ego, sum veluti Musas præstantior jnter,
Vel majus, vel par, Nomen in Orbe geram,
Sic mihi non dubios alacris gratabar Honores,
Lætabarque quies quod reparata foret.
Ecce sed Ambitio, Lucrique insana cupido
Inuidiam alliciunt, te patre Pluto, satam:
Aduolat hæc, medijs properans ê faucibus Orci,
Quam furor, atque odium concomitatur atrox,
Vtque ea, Virtutem sequitur velut vmbra, cauillis
Hanc insectatur, vaniloquisque probris:
Et solet alterius felici sorte dolere,
Liuidaque hinc facies, pallor in ore sedet:
Pectora felle virent, tegit altum lingua venenum,
Nulla quies Animo, tam studiosa Mali est:
Detrahit jmmeritis, carpendo carpitur vnâ,
Dumque nocere nequit, fit sibi Supplicium;
Tormentum haud majus, Siculi inuenere Tyranni:
Hæc est igniuomo gutture Taurus hians;
|Hanc ambo instigant, licet ad mala quæque suaptè
Sponte satis facilem, meque fugare jubent;
Forsitan hæc, siquidem nimium Terrestria curant,
Me præsente, satis crescere posse, timent;
Ergo ista jnsidijs, nec aperto Marte minatur,
Prætextu potius sueta nocere boni;
Quæ potuit fecit mala plurima, plura volebat,
Difficilem reddens Sidera ad alta viam;
Persuasitque alijs, noster quod inutilis esset,
Possibilisque minus (tàm fit iniqua) labor;
Obtinuit fateor, nostra vt Patientia læsa est,
Penèque pænituit, quod meditabar Opus,
Cessissemque aliò, siquidem latissima Tellus,
Qua mea spectentur Sidera, vbìque manet;
Vndique Terra infrâ est, Cœlum patet vndìque suprâ.
Omne solum Patria est, cui mea Sacra placent:
Nilque noui fieret rursus peregrina petenti,
Sæpè mouere locum, res benè sueta mihi est;
Venit at in Mentem, secum clàm velle Triumphos
Mox agere Inuidiam, sic quòd abacta forem;
Scilicet obscuris Erebi quæ prodijt vmbris,
Me Ioue prognatam, pellat agatque Deam?
|Dum moror, et mecum dum consulo quid sit agendum,
Ecce jterum validam Iuppiter addit Opem;
Huncque Virum, cui nunc meditaris scribere, certis
Excitat Is medijs, vt mea damna leuet;
Propositis namque Ille bonis prodesse paratus,
Non sua, sed Patriæ commoda semper agit;
Vndè illi multum debebit Patria, quandò
Multa alij Patriæ: Quis magè diues erit?
Hoc florente Viro, nullis obnoxia damnis,
DANIA floresces, hoc abeunte, caue;
Optima Consilijs juuat, et mala quæque repellit,
Huncque loco chari Patria Patris habet;
Cumque sit huic ingens et multa Scientia Rerum,
Nostra etiam digno Sacra in honore fouet;
Et licet his, teneris non est imbutus ab annis,
(Nam quis par Studijs omnibus, Vnus erit?)
Attamen, Historias gestarum ab origine Mundi
Dum recolit rerum, fit memor jnde mei:
Hincque videt, quanta me Sedulitate Vetustas
Excoluit, quanto tunc in Honore fui;
|Vsque adeò, vt solis fuerit fas Regibus, Astra
Excelsa Ingenio supposuisse suo;
Proxima tangentes Cœlo fastigia Rerum,
Regales animos scilicet Astra decent;
Testes Alcides, Perseus et pulcher Orion,
Arctophylax, Cepheus, Chyron, et Heniocus:
Qui proprio Stellis de nomine, nomina signant,
Vnde erit illorum Fama coæua Polo;
At quia non parua Reges Respublica mole
Aggrauat, et crebrò belliger hostis adest:
Mox in more fuit, si quos Natura monebat,
Astrorum celsas exuperare vias,
Illos sponte sua, Patria vt Regesque juuarent,
Sumptibus vt magnis Sidera celsa notent;
Id nisi fecisset veterum Solertia Regum,
Mensibus atque Annis quæ modò Meta foret?
Gestarum fieret nunc quanta obliuio rerum?
Quantaque Barbaries? Quale et in Orbe chaos?
Non Hominum â brutis Animantibus ista fuisset
Dispar conditio, fortè caduca magis:
Pronius his Terram spectarent, quos Deus altè
Iusserat excelsum tollere ad Astra caput.
Hæc et plura alias, quæ Mundo incommoda cedant,
Si perspecta Homini Sidera nulla forent,
|[…]
Hic Vir prospiciens, velut Experientia Rerum
Indidit, hoc Patria nolit abesse Decus:
Sed velut hanc multùm præclaris Artibus ornat,
Patronus Studijs dum cupit esse bonis:
Sic quòque, sic nostram, reliquis quæ celsior, Artem,
Exilium ê Patria non tulit Ille pati;
Vnus enim nobis suadendo restituit Rem,
Hanc qui jacturam cerneret, vnus erat;
Reppulit Inuidiam, quæ nunc pudefacta sub antris,
Rodat vbi tacito corda dolore, latet;
Effecitque adeò mea DANIA Castra sub Arcton
Vt locet, et Studijs clareat aucta meis:
Quod nunc HVÆNA mihi deuotas struxerit Ædes,
Vraniæque Artes jngeniosa colat,
Et mihi quod Boreas nunc Organa tanta pararit,
Quanta nec Australi cernere in Orbe licet,
Me debere illi fateor: quia plurima causa est,
Quod meus in Patria detineatur Honos;
|Si quid venturis mea Sidera certius Annis
Ostendent, veluti Spes mihi magna subest;
Semita si penitus pateat Mortalibus olim,
Qua vehitur Phœbus, quamque Diana rotat:
Perspectum fuerit reliquis, si quandò, Planetis,
Dum variant cursus, qualis amussis inest:
Fixaque si toto constabunt Sidera cœlo,
Error vt jllorum, non sit, vt antè, locis,
Huic Vni acceptum referant, Huic omnia debent,
Quos agit Astra Poli scandere celsus Amor;
DANIA quod, nostris renouatis Artibus, ingens
Nomen ab æterna Posteritate feret,
Huic tribuat: nec enim foret istis laudibus aucta,
Solus Is, hoc tantum ni tueretur Opus;
Ergo erit illius notissima Fama per Orbem,
Vndìque quâ Populis Sidera clara micant;
Nec saltem Patriam quod honestis ornat, et auget
Consiliis, quò sit Publica tuta quies,
Sed quoque quod nostros non dedignatur Honores,
Haud minor hinc ipsum Gloria, fortè, manet;
Nam, (mihi si qua fides quæ Cœlica Fata guberno.)
Non sua Laus vllo est interitura die;
Transiget in Terris seros feliciter Annos,
Et Regi, et Populo semper amatus erit:
Dum viuet, sua durabit gratissima cunctis,
Et bona post cineres Fama superstes aget,
|Jamque Senex, tandem celso maturus Olympo
Accedens, Superis Accola gratus erit.
Hæc sunt quæ volui, tibi perscribenda referre,
Hæc reuocans, pressis mitte legenda notis:
Pressius illa VIRI maneant vt condita Mente,
Et nunquam meus hinc dimoueatur Amor;
Nomine ferque meo Grates, quod nostra tuetur,
Et fouet, è Patria non abigenda, Sacra;
Perstet vt incepit, nostros conseruet Honores,
Vt mihi perpetuò DANIA Thura ferat;
Donec sublimi radiabunt Sidera cœlo,
Hinc pariter radians Nomen in Orbe geret;
Cumque aliis referam, mea qui Monumenta probarint,
Inter præcipuos Is numerandus erit:
Æternasque illi non cessans dicere Grates,
Ex Animo, et toto Corde fauente, colam.
|Hæc vbi finierat, superum repetiuit Olympum
VRANIA, vt solitis Legibus Astra regat.
Quumque ego sim Diuæ, velut ipsa fatetur, Alumnus,
Quæ mihi mandauit, non tacuisse licet;
Sed pariter refero, velut hæc Dea rettulit ipsa,
Dij faciant vt non displicuisse queant.
Iam tibi, quod superest, Vir longe amplissime, Grates
