Pave Eugenius 4. pålægger efter supplik af Herman Rynkeby, biskop i Viborg, og de
sekulære kannikker i Viborg kapitel ærkebiskoppen i Lund at kassere brevet af 9. april
samme år (DD 1437. 9. apr., nr. 14370409001), som pålagde abbeden i Øm kloster og
kantoren i Århus at omstøde sekulariseringen af Viborg domkapitel, og at sørge for,
at kapitlets sekulære ordning bliver bevaret. Det tidligere brev blev udstedt på grundlag
af falsk vidnesbyrd fra Morten Spurv, provst i Viborg, som han afgav med den hensigt
at tilrane sig kapitlets gods og indtægter.
A: Tabt
Aa: Rom, Archivio Segreto Vaticano, Reg. Lat. 353 fol. 278.
Påskrift: An. L. de Adria.
Tryk: APD III 102 nr. 1794
Tekst og arkivalske oplysninger efter APD l.l.
Archiepiscopo Lundensi.
Etsi Romanus pontifex, (cum naturam sortiatur humanam, inter varias precum instantias
aliqua nonnunquam concedat, que verisimiliter alias concessurus non esset, ea tamen
postea, ne juri alieno prejudicent ac ex illis dissensiones et scandala prodire et,
que
pro divini cultus propagatione provide sunt gesta, retrahi valeant, consultius examinans,
revocat, cassat, irritat et annullat, circa illa antidotum adjiciens, prout rerum
pensatis
circumstantiis id conspicit in domino salubriter expedire).
Dudum siquidem Martino pape V pro parte Erici
Dacie regis ac bone memorie Lagonis episcopi
Vibergensis exposito
quod, licet olim ipsa ecclesia largitione fidelium possessionibus, bonis, fructibus pro
preposito predicto necnon canonicis et aliis personis sub regulari observantia divinis
laudibus deditis sufficienter dotata fuisset, regularisque ibidem castimonia per ipsos
canonicos et personas in sacra contemplatione viguisset, tamen, temporum crescente
malitia
et hominum frigescente devotione, religionis hujusmodi zelo neglecto, possessiones
bona
fructus hujusmodi, quibusdam ex eis distractis et aliis penitus alienatis, adeo
decreverant, quod ex hiis debitus personarum numerus per plura tempora non potuerat
congrue sustentari, omnisque detestabiliter prospiciebatur plurimum religio decrevisse,
nec quisquam utilis inibi habitum vellet assumere regularem, quodque canonici et persone
tunc ejusdem ecclesie pauci numero sic senio gravarentur, quod pro dicte ecclesie
et
illius status reformatione penitus inutiles censerentur, nec spes certa foret eam
per
ipsius ordinis professores ad statum debitum posse reduci, dictus predecessor hujusmodi
suggestione circumventus per suas litteras archiepiscopo Lundensi,
ejus proprio nomine non expresso, dedit in mandatis, ut de premissis se diligenter
informaret et, si ita fore repperiret sibique expediens videretur, canonicis et aliis
personis dicti ordinis inibi tunc residentibus, de communibus ejusdem ecclesie
proventibus, quoad viverent, portionibus eis congruis assignatis, cedentibus vel
decedentibus, ordineque predicto per eum suppresso, collegium canonicorum secularium
sub
certo numero canonicatuum et prebendarum juxta dicte ecclesie facultatum exigentiam
cum
dignitatibus, personatibus, officiis aliisque beneficiis ad instar aliarum ecclesiarum
cathedralium illarum partium in eadem ecclesia in secularem per ipsum erigenda institueret
ac faceret ad canonicatus et prebendas, dignitates, personatus, officia necnon beneficia
hujusmodi illos, quibus ea conferrentur, ut moris esset, admitti, prout in ipsis litteris
plenius continetur.
Et deinde, sicut exhibita nobis nuper pro parte Hermanni episcopi
Vibergensis, de cuius persona interim dicte ecclesie apostolica auctoritate provisum
extitit, necnon secularium canonicorum Vibergensium petitio continebat, supradictus
Petrus archiepiscopus ad ipsarum litterarum executionem procedens,
quia per diligentem per ipsum super expositis premissis habitam informationem ea
reppererat veritate fulciri, assignationem suppressionem erectionem et institutionem fecit
easdem.
Et successive pro parte prepositi et canonicorum regularium ejusdem ecclesie nobis
...
falso suggesto, quod dictus Petrus archiepiscopus, preposito et canonicis regularibus
dicte ecclesie ad hoc non vocatis, ad ipsarum litterarum executionem processerat ac
de
ipsius regis, infra cuius temporale dominium dicta ecclesia existit, voluntate nullatenus
extitit
vel ad presens est, quod suppressio, erectio et institutio hujusmodi quomodolibet fierent, ipsaque
ecclesia etiam tempore date litterarum earundem congruenti canonicorum et personarum
dicti
ordinis numero fulcita fuit, pluresque reperirentur dietim, qui in canonicos ejusdem
ecclesie recipi ac prefatum ordinem inibi profiteri vellent, si littere ac executio
predicte non emanassent et, si predictarum suppressionis, erectionis et institutionis
omnimodus prodierit effectus, gravia verisimiliter in partibus illis inconvenientia et
scandala subsequentur, nos, hujusmodi suggestionibus circumventi, abbati monasterii
Careinsule
Arusiensis diocesis et alteri ipsius in ea parte college,
eorum propriis nominibus non expressis, per alias nostras litteras dedimus in mandatis,
ut, si et postquam, vocatis dicto Hermanno episcopo necnon aliis, qui forent evocandi,
ipsis de premissis suggestis legitime constaret, omnes lites, si que premissorum occasione
indecise pendebant, penitus extinguerent ac litteras predecessoris hujusmodi necnon
quecunque inde secuta cassarent necnon prepositum et regulares canonicos predictos
adversus litteras et executionem hujusmodi in statum pristinum, in quo, antequam dicte
littere ipsius predecessoris emanarent, quomodolibet fuerant, ita etiam, quod quevis
ecclesiastice sententie, si que forsan contra prepositum et regulares canonicos predictos
late fuerant, pro nullis et sublatis haberentur, restituerent.
Cum autem, sicut eadem petitio subjungebat, in dicta ecclesia auctoritate litterarum
predecessoris hujusmodi due dignitates necnon decem canonicatus et totidem prebende
instituti et de illis personis notabilibus provisum fuerit, et exinde divinus cultus
non
modicum susceperit incrementum, necnon Martinus Sparch, qui se gerit
pro preposito dicte ecclesie, illius prelatorum et secularium canonicorum statum pacificum
temerarie et scandalose turbare nisus fuerit, ad hoc aspirans, quod dicta ecclesia,
que
secularis fuit effecta, iterum regularis ipseque illius prepositus existerent, ut
unacum
duobus vel tribus canonicis regularibus, quos ipse ad nutum suum ibidem assumeret,
omnia
emolumenta ipsius ecclesie, ex quibus, ut prefertur, duo prelati et decem seculares
canonici ad ipsius ecclesie decorem honeste servirent altissimo et cultum divinum
peragerent, solus percipieret, ac multa in
ejusdem nobis litteris suggeruntur, que omnino carent veritate, et ex ipsis nostris litteris, ad quarum
executionem nondum est processum, varia dissensiones, animarum pericula et ipsius
ecclesie
deformatio ac ejusdem cultus diminutio et inter partium illarum Christi fideles scandala
sequerentur, pro parte Hermanni episcopi ac secularium canonicorum predictorum nobis
fuit
supplicatum, ut super hiis oportune providere dignaremur.
Nos itaque, scandalis singulorum, quantum cum deo possumus, obviare cupientes,
fraternitati tue mandamus, quatenus, vocatis preposito et regularibus canonicis predictis
necnon aliis, qui fuerint evocandi, super premissis auctoritate nostra te diligenter
informes et, si per informationem hujusmodi tibi de expositis pro parte Hermanni episcopi
et secularium canonicorum predictorum legitime constiterit, quodque ex aliis nostris
litteris prefatis, si effectum sortirentur, dissensiones pericula deformatio diminutio
et
scandala premissa verisimiliter succederent, ipsas litteras nostras et quecunque inde
secuta eadem auctoritate casses, ac predecessoris litteras hujusmodi et ex illis secuta
necnon ea, que circa executionem predictam rite gesta sint, eadem auctoritate confirmes
ac
prefatos seculares canonicos in statum pristinum, in quo, antequam dicte alie littere
nostre emanarent, quomodolibet erant, dicta auctoritate restituas.
Datum Bononie 3. kal. junii anno 7.
I perioden frem til 30. juni 2021 vil redaktionen udelukkende udarbejde
tekster.