© 2024 Det Danske Sprog- og Litteraturselskab. Copyright
Dansk Litteratur drives af Hugo v0.119.0
Hosting: Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
VNIUERSUM hoc et amplissimum totius Machinæ mundanæ Theatrum, Viri inclyti, Cœlos, Terram, Maria, et quæ in his comprehenduntur, Solem, Lunam, Stellas, Animantia, Vegetabilia, et Mineralia, per Diuini numinis sapientiam, non in suimetipsius, sed hominis, quem suæ imagini conformem reddidit, commodum necessitatemque creata et instituta esse, nemo sapiens ire potest inficias. Deus enim, cum sit incorporeus, immensus, æternus, incomprehensibilis, vbique et nullibi, non indiget, corporea, finita, temporanea, comprehensibili, et locali, Mundi forma. Sed hominem, Mundo, quo ad hæc, consimilem, in terra, centro totius Vniuersitatis, propterea statuit, vt inde, quasi ex specula, vniuersi orbis Naturam et constitutionem contemplaretur: eaque ratione Dei inuisibilis et incorporei, per visibilia et creata corpora, Maiestatem, Sapientiamque in hac mortali vita quodammodo agnosceret. Quapropter, post æterni et imperscrutabilis Dei agnitionem, a semetipso, per Prophetas et Filium Redemptorem nobis reuelatam, spiritualisque Dei spiritualem cultum, nihil magis homini E4v|necessarium, et fini, propter quem constitutus est, magis conforme esse iudico, quam perpetuo, in iucunda operum diuinorum, quæ in Mundi fabrica vndique elucent, consideratione versari. Licet autem, vbique, tam in Elementari et inferiori, quam superiori et cœlesti Mundo, illustria extent diuini operis monumenta (nullum enim animal tam vile, nulla herba tam exigua, nullum Metallum vel minerale tam abiectum, quin singulare et euidens, Dei Opificis, in illis singulis, conspiciatur artificium) tamen, nullibi magis diuinæ sapientiæ testimonia, quam in superiori illa cœlestis mundi fabrica conspici existimo. Inferiora enim hæc et sublunaria, exceptis hominum Animabus, omnia, Dissolutioni et Alterationi obnoxia sunt: nec in illis, regularis et constans ordinis reperitur conformitas: Cœlestia vero et supralunaria corpora, non solum magnitudine, lumine, et forma, hæc inferiora longe exierant: sed etiam æterno quodam et diuino quasi tenore, perpetuas exercent suorum orbium reuolutiones, nec a sibi præfinita via, vllam in partem, quicquam declinant, celeriusue aut tardius quam constitutum est, motus sui periodos vnquam absoluunt. Vnde, cœlestium et supraI.36|lunarium rerum cognitionem, longe digniorem, harum inferiorum et terrenarum contemplatione, iudico. Et nihil in hoc totius Mundi admirando opificio reperiri existimo, quod magis hominem, exutum terrenis et brutalibus curis, voluptate animi afficere, et in diuini numinis admirationem ac cultum adducere possit, quam æthereæ illius et cœlestis Machinæ harmoniam, sublimi cogitatione animo versare.
Cum vero ita hominum peruersitate comparatum sit, vt quo excellentior Scientia aliqua existat, eo F1r|pauciores sui habeat cultores, eoque magis ab inscijs et indoctis contemnetur: et quo difficilior ac sublimior, eo plus, ab ipsis cultoribus deprauata in abusum redigetur; hinc factum est, in hac etiam Diuina cœlestis Mundi consideratrice Arte, quam Astronomiam appellarunt, vt non solum a paucis excolatur, et ab imperito vulgo, multisque alias eruditis, derideatur: sed etiam a proprijs Artificibus et sectatoribus, perperam ac indigne tractetur. Quid autem inscij et imperitum vulgus, quos propria excusat ignorantia, de hac diuina Scientia iudicent, floccifaciendum, nec responsione dignum, arbitror. Hi enim, non artis vilitatem, sed propriam ostentant inscitiam: nec iudicium de Artibus, ex eorum opinione, qui eas ignorant, statuendum est. Verum, quod hæc excellens consideratio cœlestium corporum, ab ipsis Artis cultoribus peruerse, nec ea, qua par est diligentia, excolatur, non ferendum censeo. Multi enim, cum vix a limine diuinam Astronomiam salutauerint, se pro summis Artificibus venditare non erubescunt, hancque maxime (si quæ alia) liberalem Scientiam, sui questus causa, deprauare, et negligenter excolere, lucri et laudis loco ducunt. Vt autem de ea Artis parte, quæ motus et reuolutiones orbium cœlestum considerat (quæ etsi a multis excellentibus viris, summo et indefesso studio elaborata est: hactenus tamen exquisite et perfecte a nullo inuenta) nihil hoc loco dicam: altera sane, quæ effectus et influentiam syderum, diuino potius quam humano ingenio scrutatur, Dij boni, quam indigne, quam negligenter, quam questuoso et turpi abusu, hodie, a plerisque tractatur. Genethliaca enim consideratio, quæ ex positu syderum pendet, hominem cum primum vitales imbibit auras, excipiente, tota fere F1v|deprauata est, tota in abusum redacta, tota nulla experientia, vt par erat, sed futili authoritate (quæ, vt in alijs humanis cognitionibus: ita in Mathematicis, omnium minime locum habet) a suis cultoribus exercetur. Metheorologica vero, quæ cœli, in fœcunda aëris regione, varios fœtus considerat, non solum non satis exculta est: sed insuper etiam, ita hodie passim prostituitur, vt imperitum quoque vulgus non lateat, quam sint vani et futiles annuorum Prognosticorum Artifices. De harum vtriusque abusu et deprauatione, latius aliquando disseruimus, in libello quem inscripsimus CONTRA ASTROLOGOS PRO ASTROLOGIA. De posteriori vero, et Metheorologica, etsi I.37|nunc, perfecte omnia fundamenta, omnesque rationes non excutere: tamen exemplar alijs insequendum (amicorum sollicitationibus impulsus) præ oculis ponere constitui. Quali autem ordine, et quibus rationibus, hunc laborem absoluerim, nunc commemorabo, vt melius nostri instituti percipiatur ratio.
Manifestum est, aëris qualitatem, post Luminarium configurationes euidentes, sensibiliter alterari. Quapropter ad singula momenta, Nouiluniorum, Pleniluniorum, et intermediarum Quadraturarum, cœli syderumque positus, ordinaui: et non solum ad hæc: sed etiam ad medias Quadraturas (quæ octaua cœli parte dissident) idem tentare ausus fui: idque non solum, propria et multiplici experientia, edoctus: sed, Veterum authoritate vna id comprobante, feci. Testatur enim Plinius, naturalis Historiæ libro secundo, Veteres, considerasse quartam Lunam a Solis congressu, et iuxta illam iudicium tulisse. Ptolomæus etiam asserit, ante tres fere dies, et nonnunquam post tres exæquati itineF2r|ris Lunaris ad Solem, omnium tempestatum significationes existere solere. Quæ tempora, incidunt in configurationis Octogonicæ loca. Adde, quod veteres Astrologi, Lunæ configurationes et habitus, tunc præsertim considerandas esse statuerunt, quando Luna esset in Athacir, quo nomine, interualla ipsius a Sole octogonica significabant: vt nihil dicam de Crisium Indicatione in morbis animaduertenda, quæ etiam dimidias quadraturas beneficio motus Lunaris obseruat. Et quamuis, quidam Medici, alias rationes Crisium, quam ex Lunæ transitu statuant, ab inferiori videlicet ipsius Microcosmi Astronomia: tamen non dubium est, hanc, cum superiori consensum habere.
Tempora autem harum Solis et Lunæ octogonicarum configurationum, non ex vsitatis cœlestium motuum Tabulis, siue Alphonsinis, siue Copernianis, aut vllis alijs, mutuati sumus: sed per proprias, in vtriusque Luminaris cursu, aliquot præcedentibus annis, factas obseruationes, illa emendauimus: vt non dubitem, tempora Zysigiarum luminarium, a nobis assignata, propius ad veritatem cœlestis normæ, accessura, quam ea, quæ ex Tabulis vel Ephemeridibus quibusue petuntur. Quâm enim sensibiliter, hæc, a scopo aberrent, ostendunt Eclipsium (vt de cœteris taceam) obseruationes, suis calculis non exacte correspondentes. Quemadmodum nos CATALOGO OBSERVATIONVM COELESTIVM, per integrum decennium elapsum, factarum, et inposterum (si Deo ita placuerit) continuendarum, aliquando manifestabimus: et non solum in motu luminarium: sed etiam reliquarum errantium inerrantiumque stellarum, Martis præsertim et Mercurij, multum adhuc latere scrupuli, ostendemus. F2v|
Ad hæc autem tempora Nouiluniorum, Pleniluniorum, et Quadraturarum, integrarum, mediarumque, cœli et stellarum positum desigI.38|nauimus: non per duodenariam cœlestis Machinæ distributionem, vt communiter fieri solet: sed veluti octogenariam luminarium in Zodiaco configurationem perpendendam duximus: ita etiam singulis hisce Zysigijs, octogenariam totius cœli diuisionem attribuere, operepræcium visum fuit: idque ea ratione absoluimus, vt singuli cœli quadrantes, Meridiano et Horizonte intercepti, non trifariam, sed bifariam, secarentur. Rationes autem huius diuisionis octogonicæ, habemus amplissimas: inter quas, præterquam quod loca media inter Horizontem, et Meridianum, post horum circulorum limites, sint maximi roboris (dimidium enim angulum rectum in centro Vniuersi efficiunt) quotidianus insuper Oceani affluxus et refluxus, etiam non obscure testatur, locis, Meridiano Horizontique intermedijs, multum inesse efficaciæ. Cum enim Luna, motu primi mobilis, eo quotidie peruenerit, Oceanus statum suum obseruare solet. Quamuis non ignorem, alios, alias causas huius reciproci maris fluxus, constituere, idque ex inferiori natura et elementari Astronomia: eas tamen, cum superioribus, quibus omnia inferiora parent, consensum habere (vt supra quoque in Crisium mentione testatus sum) mihi dubium non est.
Modum vero huius diuisionis octogonicæ, non per Zodiacum, vt plerique Arabes, a suis polis: nec per Æquatorem a propriis polis, vt Albategnius: nec per eundem Æquatorem ab intersectionibus Horizontis et Meridiani, vt nostra ætate Regiomontanus factitauit, exequuti sumus: sed veluti totum cœlum hac in re F3r|considerandum venit, sic etiam diuisionem toti cœlo æqualiter et conformiter competentem, instituimus, nulla habita ratione Zodiaci vel Æquatoris, tanquam imaginariorum, in cœli rotunditate, circulorum. Absoluimus autem hanc diuisionem, per duos circulos in sphæra maximos, mutuis Horizontis et Meridiani sectionibus, inuicem ad angulos rectos, coincidentes, et spacia cœli, eidem Horizonti Meridianoque intercepta, bifariam, in interualla æqualia diuidentes. Similem quoque in duodenaria cœli distributione obseruamus rationem, nisi quod hic, dicta spacia Horizonti Meridianoque interiecta, non bifariam, sed trifariam, æqualiter, per similes circulos intersectioni mutuæ Horizontis Meridianique coincidentes, diuisionem instituere oporteat. De toto autem hoc negotio firmas et sufficientes Demonstrationes attulimus, in tractatu, quem DE VARIIS ASTROLOGORVM IN COELESTIVM DOMORVM DIVISIONE, OPINIONIBVS, EARVMQVE INSVFFICIENTIA inscripsimus: vbi firmissimis rationibus demonstrauimus, cœli diuisionem, tam per zodiacum modo æquali, quam per Æquatorem, siue Albategnij siue Regiomontani via, quam vocauit Rationalem, Mathematicæ harmoniæ consonam, minime esse: aliamque, sufficientibus rationibus et multa experientia stabilitam, in harum locum restituimus, I.39|supputatis etiam Tabulis, quarum beneficio, executioni numeratoriæ, hoc negotium mandari possit.
Infra has octogonicarum zysigiarum cœli figuras, breuem et succinctam singularum figurarum, Astrologiam considerationem, subiunximus. Et primo, dominantes stellas, quæ videlicet, plurimas prærogatiuas in loco Luminarium, et angulo sequente, tum etiam F3V|Horoscopo, obtinent, annotauimus: has, vno nomine, more Arabum, Almuten appellamus. Adiunximus etiam Dominum horæ inæqualis: eo quod veteres Astrologi, plurimum tribuebant dominis horarum, adeo, vt dierum denominationem ab illis mutuari non dubitarint. Sed dimensiones illarum horarum, non vulgari ratione (quæ diei artificialis duodecimam portionem vni horæ tribuit) exequuti sumus: hic enim modus, friuolis rationibus fundatur, parumque experientiæ consonat: sed subtiliori quadam via et peculiari Methodo, hanc diuisionem aggressi, singulas etiam horas, eiusdem diei, inuicem collatas, reddidimus inæquales. Atque hæc diuisio, et firmioribus rationibus, et maiori experientia fundatur, quam prior, et vulgaris horarum inæqualium distributio: vt in tractatu nostro, De horis zodiaci inæqualibus, quas Planetarias vocant, abunde demonstrauimus: adiunctis insuper Tabulis, ex quibus singularum horarum quantitas, per omnes totius anni dies, facile depromi, et negotium hoc numeris absolui possit. Post Planetas, figuræ ipsius et horæ Almuten existentes, ascripsi etiam, cum quibus fixis, ☾ , tempore eius Zysigiæ commoratur, et quorum Planetarum naturam illæ referant: vnaque adiunxi defluxus et applicationes ☾: a quo videlicet Planeta recedat, et cui proxime accedat, siue corpore, siue quauis configuratione alia. Demum, et mansiones Lunares, etsi a quibusdam repudiatas, tamen non negligendas duxi: eo quod omnes veteres Astrologi, mansiones Lunæ, quas 28, ex diebus suæ reuolutionis statuerunt, magni semper fecerunt. Sed initium harum mansionum, non a ♈︎ deduximus, vt communiter modernis Astrologis mos est: sed ab ipsa prima stella asterismi Arietis, a qua priF4r|ma mansio nomen habet, quæ ab æquinoctio verno hoc anno remouetur 27 P. 5/6, exordium cœterarum Mansionum instituimus. Falluntur enim moderni Astrologi, qui vtuntur ijsdem limitibus Mansionum, quibus Veteres, quorum tempore, prima stella Arietis, fuit in 20 fere gradu Arietis: at nunc, ob Æquinoctij præcessionem, nostra ætate, octo fere gradibus ab initio Arietis nonæ sphæræ remotior. Postremo, ex his, breuem coniecturam, de aëris statu, illi Zysigiæ competentem, subiunxi. Atque hactenus octogonicarum figurarum rationem, eorumque quæ his infra scripta sunt, satis explicatam esse arbitror.
Præmisimus autem his, cœli, ad tempora octogonicarum configurationum Solis et Lunæ octogonarijs et æqualibus constitutionibus, fiI.40|guras octo: in quibus, positus cœli et syderum, ad tempora Solstitiorum et Æquinoctiorum, item Nouiluniorum vel Pleniluniorum, hæc immediate antecedentium, designauimus: vt generalis Quartarum anni, ex his, status cognosci possit: diuisionemque hac in parte retinuimus duodenariam: sed ea ratione institutam, qua fieri oportere prius dixi. Momenta vero temporum, cum Sol cardinalia puncta ingreditur, per nostras, in motu Solis obseruationes, etiam correximus. Adeo quod non dubitauerim, Solstitium Hybernum, Alphonsina supputatione decem ferme horis serius, Prutenica vero, ad quintam vsque horam citius constituere. Æquinoctium autem Vernum, nobis, Alphonsinam rationem ad dimidium ferme diem, excedit: cum Prutenicam, septem horis anteuertat: Solstitium Æstiuum, plus quatuor horis vltra priorem Alphonsi calculum produximus: at Prutenicis Tabulis, duas ferme horas, detraximus. F4v|Æquinoctium demum Autumnale, Alphonsinis Tabulis sesquialtera hora vlterius: Prutenicis vero, dimidia circiter hora prius, constituendum iudicauimus. Horarum minutias, in his differentijs consulto prætermitto. Vtinam enim eo vsque cursus solaris certitudo nobis cognita esset, vt vel in horis, certi esse possemus: de minutijs certe non multum altercaremur. Quamuis vero, admodum fit difficile, imo pene impossibile, Solaris cursus normam adeo exquisite et scrupulose cognitam habere, vt inde minutum temporis, quo aliquod Zodiaci punctum ingreditur, sciri possit (Sol enim, etiam velocissimus, spacio vnius horæ, vix tria minuta absoluit, nullo instrumento, vel maximo, animaduertenda) tamen confido, tempora Solstitiorum et Æquinoctiorum a nobis annotata, propius motui Solis correspondere, quam ea, quæ communiter, ex Tabulis vel Ephemeridibus petuntur. Nec iudicium figurarum illarum, tam ex cardinum cœli et primi mobilis constitutione, quam ex proprijs Planetarum locis et configurationibus, instituimus: admoniti ex dubio illo Æquinoctiorum Solstitiorumque tempore. Interim tamen, non desunt aliqui, summo risu excipiendi, qui audent vsque ad scrupula prima, secunda, et tertia, et plus si velles, hæc momenta iactare: cum sæpe ad dimidium diem (si cœlum introspicere scirent) se aberrare cernerent. Imo vero, nonnulli, congressus superiorum Planetarum, Saturni quidem et Iouis, in horæ scrupulo præfinire, et ex constitutione cœli, quæ tunc est, de multis annis futuris, iudicium ferre non erubescunt: cum calculus Alphonsinus in postrema, Saturni et Iouis, magna coniunctione, per integrum mensem aberrauerit: Prutenicus, qui in horum G1r|motu est exactior, cœloque propior, vix diem, nedum horam vel scrupulum attigit, vt diligenti obseruatione anno 1563. didicimus. O audaces Astronomos. O exquisitos et subtiles calculatores, qui Astronomiam in Tugurijs et popinis, vel post fornacem, in libris et chartis, non in ipso cœlo (quod par erat) I.41|exercent. Plerique enim ipsa sidera (pudet dicere) ignorant. Sic itur ad astra.
Post cœli et siderum positus, temporibus octogonicarum Solis et Lunæ configurationum competentes, subiunximus Ascendentis, Nouilunij, Plenilunij, intermediarumque Quadraturarum, ad sequentia Planetarum loca, Aspectus, et Antiscias, nec non ad præcipua quædam fixa sidera, Directiones: vt diurnæ tempestatum alterationes, hinc præsciri possent. Directiones enim, quantum in Astrologia habeant ponderis, quamque sint totius artis nucleus, neminem in ea Mathematum parte versatum, ignorare arbitror. Quemadmodum vero in Genethliacis prædictionibus, Directionum mensura ita fieri solet, vt quantus sit motus Solis diurnus (qui fere semper Vnum gradum attingit) tantum spacium de Æquatore, vni anno tribuatur: ita nos, hic, non quidem per Solem, sed ex Lunæ motu diurno, arcum Æquatoris vni diei competentem, mutuati sumus: idque non iuxta æqualem et simplicem Lunæ cursum, sed verum, et singulis diebus diuersum ac inæqualem, vt etiam inæqualia, alijs atque alijs diebus oriantur Æquatoris interualla. In Directionibus enim, siue tempora ex motu Solis, siue Lunæ, aut etiam reliquorum Planetarum metiamur, eorum verus motus et inæqualis, non simplex ille, ab Artificibus tantum, vt verus innotesceret, excogitatus, obseruandus est. His præmissis, ad singulos mensium dies, Solis ortum et occasum, coorientesque et cooccidentes G1v| fixas, siue matutino, siue vespertino, ortu et occasu, annotauimus. Nec Planetarum et quarundam præcipuarum fixarum ortus et occasus Heliacos prætermisimus: cum videlicet radios Solares ingressuri, quasi emori, vel ab his liberati, mundo denuo nasci, conspiciuntur. Arcus autem apparitionum et occultationum stellarum, ex Ptolomæo mutuati sumus. Quamuis non ignorem, hos, non satis certos esse, nec in omnibus eiusdem etiam magnitudinis stellis locum habere, propter variam earum ab Ecliptica remotionem, et insiti luminis diuersam capacitatem: noluimus tamen a Veterum sententia hac in parte recedere, cum ipsimet nihil certi per obseruationes hic compertum habeamus. Spero autem ortus et occasus heliacos stellarum, a nobis assignatos, si non in ipsum diem, saltem, non diu ante vel post, incidere.
Lunæ quoque, ad singulos dies, ortus et occasus, præcipuasque fixas cum illa orientes et occidentes, non piguit annotare. Quæ res non caruit molesto laboris tædio. Luna enim, ob triplicem in ortu et occasu instabilitatem, ex motu videlicet proprio inæquali longitudinis, et inæquali quo ad latitudinem, diuersorumque eiusdem etiam quantitatis Zodiaci arcuum, diuersa ascensione et descensione, prognatam, tempora ortuum et occasuum reddit inæqualia, et inquisitione laboriosa. Nolui tamen hac in parte, ob laboris difficultatem, operam denegare. I.42|Consentaneum enim est, quod veluti ortus et occasus stellarum cum Sole et reliquis Planetis, plurimum in varianda aëris temperie, habent potestatis: sic etiam earundem cum Luna ascensus et descensus, non carere euidenti effectu. Luna enim Elementari mundo proxima, plurimum præ cæteris PlaG2r|netis, in hæc inferiora iuris habet, et reliquorum omnium, ad nos, tanquam internuncia, decreta adferre solet. Reliquarum insuper errantium stellarum, cum inerrantibus exortus occasusque, et nonnullibi, cœli etiam mediationes adscripsimus. Nam et hæ, multum habent iuris in alteranda aëris constitutione. Nec (vt in Sole fit) ad certas dies, singulis annis recurrunt, vt neque in Luna, ob eius cursus instabilitatem, fieri necessarium est.
Demum etiam, mutuas Planetarum, tam inter semetipsos, quam ad præcipuas fixas, configurationes, suis diebus correspondentes, assignauimus. Nec eorundem mutuas Antiscias, quas habent duplices, prætermisimus. Nam Antisciarum non minor quam Aspectuum est efficatia. Hæ enim, cum sint loca, æqualiter a punctis Tropicis aut Æquinoctialibus, remota, eandem ab Æquatore obseruant declinationem, similesque arcus diurnos et nocturnos describunt. Eas autem Antiscias quæ respectu Æquinoctiorum distant, Ptolomæus, Imperantes et Obsequentes appellauit, quas nos tali charactere ⦶ insigniuimus: reliquas vero, a punctis Tropicis remotas, Intuentes dixit, easque hoc ⦵ signo notaui.
Hinc, Lunæ quoque, cum singulis quinque Planetis, Aspectus Oppositos, Quadratos, et Coniunctionem, vnaque Antiscias apposui. Et tandem ex prædictis omnibus simul collatis causis, auræ, constitutionem, singulis diebus competentem, probabili coniectura erutam, adscripsimus.
Postremo, post mensium et dierum descriptionem, adiunxi Eclipsis Lunæ calculum, quæ in fine huius anni contingit, ex Tabulis Prutenicis supputatum, G2v|vt studiosos huius Artis, ad diligentiorem, quam ex Ephemeridibus, Eclipsium inquisitionem inuitarem. Adscripsi etiam tempora huius Eclipsis, tam iuxta Alphonsinam quam Purbachianam rationem: et propriam quoque sententiam, de tempore huius deliquij, ex obseruationibus nostris in motu luminarium, subiunxi. Tandem etiam breue iudicium Astrologicum de effectibus ipsius Eclipsis, addidi, ex Ptolomæi doctrina desumptum.
Retuli autem hæc omnia, ad Longitudinem et Latitudinem DANIÆ Patriæ nostræ: quia, etsi omne solum forti patria est, vt piscibus æquor: tamen nos plurimum debemus illi loco, et Reipublicæ, vbi nati et educati sumus, et vnde alimur, nisi ingratitudinis vitium incurrere velimus. Præsupposui autem eleuationem Poli 56 præcise Graduum, eo quod Hafnia, Metropolis Regni, Latitudinem obtineat 55 partium et I.43|40 minutorum, iuxta nostram obseruationem. Longitudinem vero constitui esse, 35 Graduum. Tot enim fere gradibus, noster meridianus (meo iudicio) remouetur ab occasu.
Volo autem candidum Lectorem admonitum, ne nimis exquisite, certis diebus, has Metheorologicas prædictiones intelligat: tum quod multa desiderentur in ipsis motibus et effectibus siderum inquirendis: tum etiam, propter materiei inferioris fluxibilitatem, et incertas Transplantationum vicissitudines: vnde siderum resoluti fructus, nonnunquam tardius, aliquando vero celerius maturescunt. Si vero, nonnunquam (vt facile in tam perplexo negotio fieri potest) hallucinati fuerimus, nolo, vt quis Arti, sed nobis, culpam imputet. Quam enim sit difficilis, quam obscura, quam nondum G3r|penitus inuenta, hæc, de auræ Mutationibus, Astrologiæ pars, experiuntur illi, qui totam ætatem in hoc studio absumserunt, nedum nos, qui hasce laborum similium Primitias, nunc primum edimus. Cum insuper, inferiora et terrestria astra, quæ non minus quam superiora, aëris alterationem inducunt (sunt enim tanquam matres a superioribus impregnatæ) magnam, in alijs atque alijs terreni orbis partibus, diuersitatem, obtineant: cœlum vero vnicum et sibi simile: necessarium erit, vnum et eundem siderum positum, in diuersis terræ partibus, non vnum et idem operari. Cumque tota terra, respectu ipsius cœli, non habeat sensibilem magnitudinem, difficile est inferiorum Astrorum cum superioribus consensum vbique terrarum cognitum habere. Atque hinc non minima difficultas (a paucis tamen animaduersa) in prædictione Metheorologica oritur. Quapropter, non tam hunc laborem suscepimus, vt singulis diebus, auræ mutationes, nos, certo prædicere posse speraremus, quam, vt annotatis, cœli et siderum ad singulas dies, constitutionibus, obseruaremus, quomodo superiora astra hoc in loco cum inferioribus consentirent: qualesque effectus, hic vel ille siderum positus, in hac terræ parte produceret, disceremus: atque per hanc experientiam, in posterum, aliquid certius prædicere de auræ statu possemus. Hortor autem omnes Metheorologiæ deditos, vt simili studio et labore, singulis annis, siderum positus, suis diebus correspondentes, quemadmodum nos fecimus, denotent. Hac enim ratione, obseruatione per aliquot annos facta, discent, quid hi vel illi positus siderum, in sua regione, efficient: et tali modo, præstantissimam hanc Astrologiæ partem, quæ auræ mutationes considerat, recte excolere, G3v|et a vulgi calumnijs asserere poterint.
Vobis autem, inclyti Heroës, Astrorum, quibus in patriam, sedesque beatas os posuit sublime Deus, quocunque sub axe degitis, et cœlo labentia cernitis astra: vobis inquam, hunc nostrum qualemcunque laborem dedicauimus. Vobis enim solis, non imperito vulgo, alijsque huius Scientiæ ignaris, hæc conscripsimus: nec lucri aut nominis gratia, I.44|vt plerique solent, sed vt vos ad diligentiorem huius Metheorologicæ artis cultum excitaremus, hunc laborem suscepimus. Vobis, inquam, viri ingentes, et supra mortalium conditionem nati, hanc nostram sacrauimus operam, de quibus non minus eleganter, quam vere hæc cecinit Poëta.
Confido autem, hunc nostrum laborem, vobis non futurum ingratum, et plurimum adiumenti in restituenda Metheorologia allaturum. Dabo autem operam, vt plura nostri laboris monumenta, aliquando habeatis, et præcipue elaborabo, in restituendis motibus cœlestibus, et fabricandis Tabulis, quarum G4r|beneficio, motus siderum, apparentijs exquisite respondentes, indagari possint: quod nullæ hactenus editæ (ne illæ quidem quas viri illustres Copernicus et Reinholdus posteritati in æternam sui memoriam sacrarunt) ad amussim præstant. In altera etiam parte Astronomiæ, quæ effectus siderum considerat, elaborabo: vt quantum in me est, a mendis et superstitionibus vindicata, suo vigori atque experientiæ restituatur. Spero autem, me, Nutu Dei, hos et alios labores Mathematicos aliquando absoluturum, et gratæ Posteritati consecraturum:
Valete. Ex Musæo nostro Herrizuadensi Anno 1572 Mense Decembri.
Exemplar Diarij, quod hoc loco subijciendum erat, propter multiplex et operosum schematum exprimendorum artificium, desideratur.