||MEDICAMENTA TRIA PRO GRAVISSIMIS MORBIS HUMANUM CORPUS INFESTANTIBUS, EAQUE UNIVERSALIA, QUÆ IN IPSIUS LIBRUM MEDICINALEM DOMINO HENRICO RANZOVIO, PRODUCI CYMBRICO, SUO AFFINI ET AMICO HONORANDO ET DILECTISSIMO TYCHO BRAHE OTTHONIDES HOSPES HOSPITI WANDESBURGI MEMORIÆ ET GRATITUDINIS ERGO COMMUNICAVIT ET PROPRIA MANU INSCRIPSIT.

|1. PRO MORBO EPIDEMICO PESTILENTIALI VEL ALIIS CONTAGIIS VENENATIS TAM QUOAD PRÆSERVATIONEM QUAM CURATIONEM.

ACCIPITUR pro corpore etA fundamento Theriacæ optimæ VenetæA seu potius Alexandrinæ libra una. Huic superinfundaturA Spiritus Vini ter vel quater destillatus in vitro oblongo et maiusculo, ita ut extet ad minimum sex digitis, clausoque vitro quam optime, ne respiret, imponatur in BalneumA M. tepidum per dies plus minus 14. donec spiritus illeA vini in se attraxerit omnem tenuiorem et præstantiorem essentiam Theriacæ, residentibus in fundo fæcibus et crassiore materia, quæ filtratione per papyrumA bibulam sunt separanda, idque quod in papyroA remanet seponendum. Quod vero liquidum et coloratum defluxit peculiari vitro oblongo exceptum, imposito et bene conglutinato Alembico et anteposito Recipiente maiusculo itidem conglutinatoA, destilletur inde spiritus viniA in balneo mediocriter calente non fervido, donec essentia in fundo remaneat instar picis liquidæ. Hæc per se conservetur in vitro bene obturato et spiritus per se in alteroA. Potest autem spiritus illeA vini vel denuo usui esse in ulteriore eiusmodi extractioneA semel atque iterum, sicqueA redditur præstantior, ut reservetur loco Aquæ vitæ præservativæ et conservativæA in talibus morbis, præsertim si ter vel quater dicto modo exaltata fuerit. |Essentia vero quamvis per se efficax et multo plus quam ipsa Theriaca, tamen ut universalis sit in omnibus morbis contagiosis et Epidemicis præsertim pestilentialibus, sic graduanda.

Accipiatur sulphuris e colchotare puroA quater sublimati quarta libræ pars. HuicA superinfundatur in vitro (ut prius) tantum de oleo iuniperi puroA destillato, ut etiam tribus vel quatuor extet digitis, ponaturqueA in fornace cinerum tepido digerendum ad octiduum, donec maximam par|tem sulphuris sublimati in se oleum resolverit tinctura rubicundissima. Separentur ut prius, et de residuo essentia nimirum sulphuris addaturA priori Theriacæ extracto portio eius duodecima, ita ut Theriacæ essentia tot vicibus exsuperet. Oleum vero iuniperi residuum et aliquatenus separatum per destillationem reservetur in plurimos usus longe efficacius quam antea. Postea addatur de extractioneA Angelicæ, Absinthij, præsertim salisA Karabes albi quasi vigesima quarta pars, ijsque simul iunctis et adunitisA digerantur omniaA denuo inA tepido calore balnei per octiduum, superaddita, si lubet, aliqua parte de spirituA vini prius extractoA, ut promptius misceantur et uniantur, qui sicutiA antea per novam filtrationem et destillationem inde separari potest, donec liquida remaneat materia omni auro in sua quantitate et pondere præstantior, quam si tamen adhuc magis exaltare libet et adhibere ad plures morbos humanum corpus infestantes, debilitantes et de|struentes, quotquot sudorificoA confortativo propelli possunt, qualis est dimidia ferme omnium eorum pars, sic agendum.

Accipiatur antimonij RegulizatiA in reverberatorio fixati, postquam instar Alcohol per cucurbitam terreamA inclinatam forti igne transivit. Figi autem debet in reverberatorio clauso successive aucto calore, donec volatilitatem et Mercurialem corrosionem amiserit ignemque candentem sustinere poterit absque fumo. Tunc amplius sensibiliter non purgat neque per sedes neque per vomitum, nec ullam movet nauseam aut corpus quoquo modo debilitat, sed solummodo lenem (ubi opusA fuerit) ciet sudorem, obstructionesA aperit, febres omnes pellit ante paroxysmos sumptum, omnem sanguinis immunditiem tollit et morbos ex hac prognatos, superatque multis modis Panacæam nunc toties decantatam, estque omnino innoxium per se medicamentum atque instar sacchari assumi potest etiam in magna dosi. At non opus est in dictis morbis nisi 7.A 9. vel 12. grana dare in convenienteA liquore, et sudorem (si natura volet) procurare, purgato prius antecedentibus diebus corpore, si nimis scateat humoribus, idque levi solutivo, ne medicina tam præstans in ijs submergatur. In Epidemicis vero, de quibus nunc agitur, addaturA eius pars decima sexta vel vicesima priori essentiæ, et misceantur quam dlligentissime. |Possunt insuper addi hæc confortativa excellentissima.

Hisque cum prioribus simul mixtis et bene incorporatis, additaque fragmentorum sapphiri resolutione (si haberi queat) in guttis solum|modo 12. vel 16. evadit medicamentum contra morbos antedictos multosque aliosA adeo præstans, ut vix habeat quod illi conferri possit, et in parva dosi tam præservat quam curat absque omni detrimento, non debilitando naturam sed confortando.

2. PRO MORBIS EPIDEMICIS ET HUC PERTINENTIBUS.

Sumatur pro corpore Vitrioli Ungarici magna copia, utpoteA librarum circiter 20. Exsiccetur, depuretur per aliquot continuas solutiones et exsiccationes, donec maximam partem fæcum terrestrium, quibus scatet, amiserit. Postea indantur cucurbitæ terreæ lutatæ, quæ ignem sustinere queatA, tres vel quatuor libræ, prout cucurbita ferre potest, et apposito maximo recipiente impellantur successive in Athanore spiritus non saltem humidi, sed et sicci, donec colchotar in fundo remanens nullos amplius emittat. Refundantur ijdem spiritus tam humidi quam sicci super idem colchotar prius contusum, etA in nova cucurbita denuo ut prius fiat spirituumA in Recipiens magnum impulsio, idque repetatur ter vel quater. Postea liquor in Recipiente remanens infun|datur vitro oblongo, et simul affuso eius quantitatis spiritu vini optimo, qui phlegmate careat, fiat digestio conclusa vel in fimo equino calido vel etiam in balneo per spatium mensis, ut liquor vitriolatus suas interiores fæces deponat, spiritumqueA vini imbibat et assumat. Quibus per filtrationem separatis et destillato inde in balneo lento spiritu vini, manet in fundo essentia vitrioli præstans, quæ tamen, quo hæc quæ dixi de spiritu vini sæpius reiterantur, eo præstantior evadit. Nam ipse spiritus vini amittit suam virtutem et phlegmaticus redditur tribuendo eam essentiæ vitrioli illamque corrigendo, purgando et maturando. Hic liquor vitrioli depuratus non admodum acris et amarus (ut alias) sed subdulcis in parva dosi et convenienti liquore assumptus emendat et sanat morbos istos, de quibus dictum, tum quoque peneA omnes aliosA cerebrum graviter infestantes undecunque tandem obortos. Corroborat etiam stomachum et principalia membra non parum, morbisque mulierum præsenter succurrit sive ex palpitatione aut huic connata suffocatione obortis. Potest autem exaltari et universaliorA reddi, si ipsi addantur hæ Extractiones atqueA Essentiæ: Corallorum rubeorumA, Margaritarum Cranij Microcosmi recentis, quod terram non attigit, Spodij, Rasuræ Eboris, Sandalorum, Ligni Aloës, Visci Quercini, Pœoniæ Seminum et RadicumA, Spiritus Camphoræ, Extracti Hypericonis atque similium, quæ ex specifica natura hucA conducunt, ita ut extractaA depurata et simul iuncta pro tertia parte cum supradicto Vitrioli liquore iungantur, misceantur et per aliquot septimanas digerantur. Postmodum abiectis fæcibus subsidentibus reservetur liquor sive essentia incomparabilis, quæ in parva dosi curat omnes morbos, |qui vel Epilepsiæ vel Apoplexiæ aut Paralysis aliorumque similium nomineA veniunt. |Si additus fuerit ad digerendum liquor ☾ sive argenti viridis aut cæruleus pro centesima saltem parte totius liquoris extracti et depurati, credi vix potest, quantum augeatur virtus medicamenti non solum in dictis morbis sed omnibus insuperA cerebri affectibus. Potest etiam ex ipso vitriolo optimo Romano vel Ungarico, aut quod magis præstaretA Cyprio et Persico (modo haberi queat) parari liquor præstantissimus, sive oleum quoddam subdulce, suave et odoriferum atque pellucidum, quod non saltem hos morbos, de quibus nunc dictum, sed etiam multos alios peneque omnes humani corporis affectiones corrigit et curat, quatenus non omnimodeA incurabiles sunt. Habet etiam vitriolum in se occultam quandam et spiritualem auriA naturam, ita ut non minus quam auriA essentia sive tinctura aut liquor potabilis (quando hæc subtiliter etA absque nocivis additamentis haberi queant) confortando naturam ea quæ ipsi obstaculo sunt propellit, imo in quibusdam plusquam ipsa auriA tinctura cum sua spiritualitate citius et magis penetret et membra principaliora petat et corroboret. Eius autem præparatio breviter et summatim exposita in hunc modum seA habet. Vitrioli selectissimi eius generis de quo dixi capiantur libræ ad minimum 40. quod in vaporario primum usque ad albedinem exsiccatum resolvatur limpida aqua et abiectis fæcibus denuo incrassetur atque leviterA exsiccetur, idque fiat multis vicibus, donec exteriores et crassiores fæces amiserit. Postea in reverberatorio clauso vasculis fortibus et spirituum penetrationem non admittentibus inclusum et bene obturatum digeratur mediocri |calore successive aucto, donec rubedini appropinquet. Postea aceto stillatitioA resolvaturA et lavetur, ut prius, aqua denuoque exsiccetur, et paulo fortioriA calore occluso tamenA reverberetur, ut prius, per dies 14. idque repetatur aliquoties, donec interioribus etiam fæcibus liberatum sit. Postea autem in posterioribus solutionibus cum aceto destillato misceaturA in dimidia quantitate vini spiritus depuratusA, et tandem in solo vini spirituA fiatA resolutio ter vel quater, interposita separatione, exsiccatione et digestione, lentiore tamen calore quam antea, idque in vitris bene lutatis et obturatis, donec vitriolum rubicundissimum et purissimum redditum destillationi aptum sit, quæ fieri debet in vitro firmo etiam lutato, in calidis cineribus successive aucto igne, donec totum oleum illud præstantissimum et rubicundissimumA per alembicum ascendens in antepositum magnum receptaculum vitreum descenderit, relicto in fundo Sale albicante, cui denuoA coniungi potest atque per digestionem menstruam paulatimA uniri, rursusqueA, si lubet, inde destillari, aut simul manere permittendo cum suo sale efficaciter, eo, uti dixiA, uti potes. Si recte paraveris atque inveneris, age DEO gratias.

|3. PRO MORBIS CUTEM ET SANGUINEM INFESTANTIBUS, QUALIS EST SCABIES, INVETERATA LUES VENEREAA, ACA ELEPHANTIASIS, ET SIMILES.

HiA morbi et quotquot sub eorum specie comprehenduntur, potissimum MercurioA curantur, non tamen vulgari modo præparato, sive in unctionibus |nocivis autA periculosis sive præcipitationibus et Turbithis corrosivis et similibus vitiosisA præcipitationibus, quæ sæpe plus damni quam commodi afferunt. Verum in hunc modum fiat eius correctio, a venenata natura liberatio, et ubi noxium est medicamentum restitutio.

Primum ut exteriores fæces deponat per corium (ut fit) trusus et aliquoties sale et aceto lotus postmodum more solito sublimetur et revivificeturA in aqua dulci appositis laminibus ferreisA, denuoque exsiccatus sublimetur, vivificetur, idque ad minimum quater, donec interiores suas fæces pro maiori parte amiserit. Postmodum impositus phiolæ vitreæ oblongæ, quæ luto inferiore sui parte munita sit, superindaturA illi de optimo oleo vitrioli, quod depuratum sit, quater tantum pondere, prout is habet, et clauso vitri orificio fiat digestio per octiduum in cineribus calidis. Posteaque destinato inde oleo vitrioli in arena calida, remanebit MercuriusA in fundo albus ut nix. Cui superinfusa bis vel terA aqua aliquaA stillatitiaA, putaA Rosarum vel quæcunqueA alia, attrahit statim in se quicquid salis e vitriolo MercurioA adhæret, et per decantationem reiteratam interposita exsiccatione ipsum omnino dulcificat, ita ut corrosivis expers sit. Id siA ter vel quater repetatur, eo magis figitur et depuratur ☿, donec tandem in igne non admodum forti liquescat ut cera absque fumo: tumque periculo vacat. Et duobusA vel tribus granis assumptis in convenienti aliquo corpore per solos sudores morbos dictos curat; nisi nimis magnaA adsit pituitæ viscositas, tunc etiam ab |ijsdem sine periculo per convenientia emunctoria liberat. Augetur tamen præstantia medicamenti, et universaliusA redditur, si in pari pondere misceatur illi antimonijA pulvis fixus, de quo antea dixi, et aurum extractum sive pulvis diaphoreticus non corrosivus, ita ut hæc tria æquali pondereA coniuncta et mixta, superinfusaqueA denuo oleo vitrioli purissimo digerantur simul per mensem in mediocri et continuo calore, destillatoque inde oleo (uti antea) materia residua dulcis reddatur per aquas aliquas purasA stillatitias aliquoties decantando, uti etiam prius indicatumA, donec pulvis exsiccatus et subrubeus omnis sit amaritudinis expers gustuique acceptus. Is per excellentiam curat quosA dixi morbosA, sanguinem repurgat, humores noxios consumit, omniaque extremarum partium ulcera et cutis vitia tollit, ipsum antimonialemA pulverem, de quo antea dixi, licet isA maximarum sit virtutum, superat.

Qui hæc tria antedicta riteA parare didicerit, tres peneA partes omnium morborum humanum corpus infestantium, modo opportune etiam ad|hibere novitA, quasi universaliter curabit. Restant solummodoA isA qui ex podagricis fluxionibus et hydropicis atque similibus, qui e salium resolutione non naturali et intempestiva aut eorundem concretione importuna originem trahunt, qui alijs medijs pro maiori parte curandi atqueA levandi sunt, modo malum non nimis alte radices egerit |omnesque vires naturales destruxerit, ut planeA sit incurabile, quod et in cæteris subintelligendumA venit. Nam talia mala et divinitus peculiariter inflicta non nisi a solo DEO immediate, ubi voluerit, curantur.

Postquam hæc in librum Dn. HENRICI RANTZOVIJ inscribi curassem, ita ut tria folia in folio ijs complerentur conveniente loco, quarum rerum medicinalium vulgarium Teutonice scriptarum, antequam novus de ijsdem inciperet tractatulus, ea quæ sequuntur verba abA altera huius paginæ parte subscribiA curavi. Distichon vero illud et nomen meum, quæque sequuntur, ipsemet propria manu annotavi: Habes mi Dn. HENRICE RANZOVI, affinis et amice dilectissime, quæ hoc tempore tibi et tuis communicare e secretis artis Pyronomicæ concedebantur, quæ licet cuivis intellectui obviam non sintA (siquidem requirunt tractationis experientiam et praxin) fieri nihilominus potest, ut alicui e tuis successoribus, si non tibi ipsi, hæc usui sint futura. Nam dies diem docet, et omnia tempus habet. Cætera quæ DEI dono diutino labore, sumptu et experientia explorata habeo, si quæ scire aves, non celabo, solummodo expectent, ut tibi et tuis intimis secreta (qualia etiam sunt) conserventur, utut