Dei nomine inuocato, qui in factis suis gloriosus et in maiestate mirabilis, cuius ineffabilis altitudo prudencie nullis terminis conprehensa recti censura iudicii celestia pariter et terrena disposuit, ut queque suis contenta limitibus regulari ordine gubernentur, sane ad perpetuam rei memoriam nos Wol- terus de Lubeke, Rabodo, Hinricus Westfal, Gherardus de Clutsemanshaghen, Hinricus <Lange>, Thidericus Scupplenberg, Hinricus de Griphenbergh, Elerus de Dune, Iohannes Hilgheman, Hinricus de Gotlandia, Lambertus de Lippia, Iohannes Butsowe, Hinricus Leuenhaghen, Wolderus de Memele, Bertrammus Roghenbuch, Hinricus Osenbrughe, Martinus de Munster, Bolto Mulard, Hermannus Hufnaghel, Rotgherus Suderland, Euerhardus Wale, Euerhardus Leceniz, Hinricus de Kyle, Hinricus Stumpel, Vrowinus de Nyenkerken, Nicolaus de Lubeke, consules noui et antiqui, necnon commune ciuitatis Gripeswold, cupientes ex sincere dilectionis constancia, ut futurorum felix successio, priorum regulariter sequens uestigia, in periculis preuisis munita, rem gestam et memoriis omnium traditam suscipiat letanter, intueatur et contempletur hilariter, ut ex eius exemplari ammonitu ipsorum prosperitas florida serenius commendetur: quapropter ad noticiam uniuersorum uolumus clarius peruenire, quod in regno Dacie regnantibus Cristoforo et suo filio Herico, sub anno domini m^o ccc^o xx^o quinto, circa festum sancti Martini episcopi, obiit dominus Witslaus princeps Ruyanorum, qui post se reliquit nullum heredem masculum sibi in directa linea succedentem. ♦ Post cuius obitum consiliarii, uasalli, ciuitates et omnes incole dicti principatus concorditer illustrem principem dominum nostrum Waartizlaum ducem elegerunt in dominum suum et principem dicti principatus et sibi suisque ueris et legitimis heredibus in ciuitate Stralessund primo anno predicto, die beate Barbare uirginis, uasalli, consules et communitas dicte ciuitatis homagium fecerunt et fidelitatis iuramentum prestiterunt. ♦ Postea subsequenter uasalli, consules et communitas in Bart, Grymme et Lositz sibi suisque ueris et legitimis heredibus huldam et homagium fecerunt ac fidelitatis iuramentum prestiterunt. ♦ Anno uero incarnationis domini m^o ccc^o xx^o sexto, ante festum corporis Christi dicto rege Cristoforo in Rybeniz moram faciente, se transtulit in Bart ipso die corporis Christi et sabbato proximo dictum dominum nostrum Wartizlaum et suos heredes in cymiterio ibidem, presentibus omnibus suis uasallis et consulibus ciuitatum, de dicto principatu cum omnibus suis iuribus legaliter cum septem uexillis inpheodauit. ♦ Qui cum in paci- fica possessione dicti erat principatus et ipsum aliquandiu in suo tenuerat regimine, licet pauco tempore, uidelicet sub anno predicto ipso die Petri ad uincula diem clausit extremum in ciuitate Stralessund, heu nimis inportunum, relinquens post se heredes duos minores infantes Bugezlaum et Barnym et unum posthumum, post obitum ipsius natum immediate circa festum omnium sanctorum, nomine Wartizlaum. ♦ Uerum domino nostro Wartizlao adhuc uiuente et dicto rege Cristoforo de regno fugato et suo filio capto, domini Iohannes et Gherardus comites Holtsacie et regni pociores, qui fecerant et ordinauerant expulsionem Cristofori et sui filii captiuitatem, ex causis induxerunt omnes regni inhabitatores, ut una cum eis concorditer Woldemarum, decem annos habentem quondam filium ducis Suderiucie, in regem elegerunt et comitem Gherardum ipsius regis et totius regni tutorem constituerunt et fecerunt. ♦ Dictus dominus Wartizlaus, timens sibi imminere pericula, eo quod rex expulsus aduersabatur sibi, inpingens ei, quod subsidium sibi non prestitit sicut alii domini, uidelicet Magnopolensis et de Werle, et iam eciam effecerat sibi dictos dominos occultos aduersarios, suos secretos nuncios et sollempnes clericos et milites misit cum sigillo suo ad regem electum et tutorem et regni potenciores contra huiusmodi pericula pro confederacionibus et amiciciis contrahendis; qui nuncii prelibati ultra confederacionem placitarunt et contraxerunt sponsalia inter Bugezlaum, filium seniorem domini nostri Wartizlai, ex una, et sororem regis electi, parte ex altera. ♦ Quibus contractis sollempniter conscriptis et sigillatis, post hec obitus dicti domini nostri Wartizlai interuenit; quo eisdem nunciis intimato, ipsi procurarunt facientes, ut dictus rex electus litteris suis patentibus dicti domini nostri defuncti heredes de toto principatu Ruyanorum, prout eum pater eorum habuerat, legitime infeudauit. ♦ Ipse tutorque eius una cum regni potentioribus ipsis promiserunt, quod uellent et deberent dictis heredibus ipsum principatum ab omnium dominorum, cuiuscunque condicionis fuerint, inpugnacione et imbrigacione deliberare et penitus disbrigare, et in illius euidenciam desuper suas litteras patentes et publicas tradiderunt et ad dominos nostros transmiserunt. ♦ Cumque sub ipso domino nostro Wartizlao bone memorie, ut premittitur, omnia sua sub se tuta fuere, eius heu morte superueniente statim quidam de uasallis Ruyanorum, uidelicet pociores residentes in terre Bart, Grymme et Lositz, conspiraciones fecerunt et inierunt cum do- minis Hinrico Magnopolensi et Iohanne et Hennigho dominis de Werle in graue preiudicium heredum domini nostri antedicti. ♦ Qui Magnopolensis et domini de Werle ex ipsorum uersucia ponderantes et considerantes, dictos minores infant<e>s dominos nostros esse sine regimine, legitimo tutore et defensore, cum iam ordinassent et fecissent in dictorum heredum graue damnum et iacturam, confederaciones fecerunt cum dominis Ottone et Barnym ducibus Stetynensibus, ut ipsi infra sui ducatus terminos et in ipsis contenti, pacifice residentes, nichil cum suis uasallis deberent facere contra prefatos dominos neque eos, quominus optinerent, si possent, principatum Ruyanorum, uellent aliqualiter inpedire. ♦ Hiis itaque confederacionibus habitis hinc inde, cum iidem domini nullum obstaculum et preiudicium per uicinos dominos et principes terrarum eis super uendicacione dicti principatus superesse presumpserunt, dictum dominum Cristoforum <adierunt>, qui tunc per comites Holtsacie et regni potenciores sibi inimicantes amotus de regno, cum pauca comitiua se<c>essit in partes Slauie et receptus in ciuitatem Roztok postea per dictos dominos fuit inductus, ut, contra infeudacionem prius factam dicto domino Wartizlao et suis heredibus, de ipso principatu solito more dictos dominos infeudauit in solidum, ipsique infeudacionem procurarunt taliter, ut ex ipsa haberent occasionem et colorem ipsum principatum occupandi, impugnandi manuque hostili eis subiugandi. ♦ Statimque omnes milites et armigeri ante infeudacionem cum ipsis conspirati post talem infeudacionem ipsis fecerunt homagium et omnes suos consangwineos ad idem faciendum induxerunt. ♦ Quibus sic dictis dominis succedentibus prospere prima ut apparuit facie, fortem et magnum excercitum in expedicionem suam pretenderunt et miserunt ante ciuitatem Bart. ♦ Qua circumuallata, telis fulminantibus et ignitis, per sagittarios expertos in tali arte in edificia dicte ciuitatis immissis, plures domos incense corruentes consules et commune ibidem terruerunt, ut dicti consules, dominis ante ciuitatem in excercitu existentibus occurrentes, ciuitatem eis ap<e>ruerunt ipsisque introductis ipsi et commune eis homagium fecerunt et fidelitatis iuramentum prestiterunt. ♦ Qui, dispositis inibi disponendis, postea cum dicto excercitu ante ciuitatem Grymme declinarunt, et residencia ibidem facta statim consules ibidem obuiam cum uasallis uicinis facientes huldam ipsis et homagium facere promiserunt; et dictis dominis ciuitatem intrantibus, idem consules et commune homagio et iuramento fidelitatis prestito claues ciuitatis dictis dominis tradiderunt et ipsi eam de una ualua statim incastellari fecerunt, de qua postea factum est firmum castrum. ♦ Postea cum eodem excercitu ante castrum et ciuitatem Lositz perrexerunt et prima die, cum dicti domini cum excercitu eorum circumuallare et obsidere dictum castrum et ciuitatem proponentes se disposuerunt cum tentoriis et castris suis ibidem erectis, statim pocioribus de consilio exeuntibus ciuitatem, cum dictis dominis pro hulda et homagio faciendo tractatum habuerunt et ipsi statim per dictos dominos circumuenti eis ciuitatem aperire tradiciose promiserunt; ipsisque ad ordinacionem dictorum dominorum ciuitatem reintrantibus, p<er>miserunt eodem die uasallos dominorum armatos pedites cum ipsis simul occulte intrare, donec numerus intrancium preualuit numero uasallorum terre incolarum, ad dictam ciuitatem prius confugiencium ad ipsam cum ciuibus defendendam. ♦ Quod cum dicti consules ad intencionem eorum ordinassent, conuocatis ciuibus et dominorum uasallis armatis predictis, in foro ciuitatis in ciuiloquio intimarunt, quod uellent dictis dominis huldam et homagium facere. ♦ Cum hoc placitassent de consilio militum potenciorum de terra, nec hoc alicui alteri de uasallis inibi existentibus deberet displicere, et statim dominos predictos intromiserunt, et eis hulda facta uasalli et ipsi fidelitatem more solito iurauerunt. ♦ Post hec statim iidem domini cum suis uasallis ciuitatem exeuntes, ad sua tentoria et castra redierunt; ipsisque ante ciuitatem moram facientibus, comites de Gutcekowe cum suo uexillo et uasallis, Hennighus de Winteruelt et castellani de Plotsenborch ad dictos dominos confluentes, et castris suis similiter ante dictam ciuitatem erectis, in preiudicium dictorum infantum subsidium ipsis dominis dederunt et iuuamen. ♦ Uerum Reynfridus de Pentze, miles, detunc auctoritate ducis Wartizlai predicti castrum Lositze in sua detinens custodia, cum ceteris burgensibus et castrensibus inibi, necnon cum amicis suis et aliis uasallis, qui ad ipsum confugerant, pro castri defensione temptati, sed non decepti nec muneribus circumuenti, se uiriliter defensarunt. ♦ Et cum per dictos potentes milites, qui cum dominis conspi- rauerant, dictus dominus Reinfridus flecti non poterat et a debito fidelitatis exorbitare nolens nec auerti, dicti domini statim, ut obstruerent eis iter, unum propugnaculum bene munitum ante dictum castrum erexerunt et meatus aquarum per aliud, erectum in quadam naui, eis penitus obstruxerunt adeo, quod eis nec per aquas nec per terras poterat aliquid apportari. ♦ Medio autem tempore, cum dicti domini presumerent se subiugasse sibi iam maiorem partem dicti principatus, mittentes litteras suas cum nunciis ad consules ciuitatum Gripeswold et Dymin sub treugis per aliquot dierum hinc inde statutis, uocar<unt> ad se quosdam de dictorum consulum consilio pro placitis et tractatibus cum ipsis obseruandis. ♦ Quibus in unum congregatis, inter cetera dictis consulibus exhibitum fuerat, quod suum in hoc solum consensum dominis prestarent, ut in dicto principatu et eius terminis dictos dominos non impedirent, nec ipsorum aduersariis prestarent auxilium et iuuamen; et tunc ipsi domini heredes ducis Wartizlai in ipsorum ducatu et eius terminis tanquam in eo, quod ipsis debetur racione principalis et legitimi patrimonii, nequaquam uellent perturbare. ♦ Quod cum dicti consules fieri penitus denegarent, sed constanter affirmantes, dictum principatum pleno et legitimo iure pertinere ad dominos suos paruos infantes heredes Wartizlai predicti, considerantes etiam, quod ciuitas Stralessund iam erat inimica, nolens a dictis heredibus decedere eisque ut ipsorum dominis ueris et legitimis adherere, nequaquam e<ciam> e<am> uellent nec possent deserere sine adiutorio, sed uellent cum ea in iure suo saluari et perire, cum qua eciam propter predicta prius firmam fecerant confederationem; cumque dicti consules aliter mutari non poterant ac tali fine recesserant: dicti domini una cum comite de Gutcekowe de cetero cum dictis ciuitatibus pacem seruare recusarunt et earum effecti fuerunt publici inimici. ♦ Hoc uero pro pacto nostre ciuitatis prius predictam inimiciciam fieri uerisimiliter presumentes, in parte premuniti uasallis, statim stipendiarios collegimus undique et quosdam de uasallis ultra Swinam, ita quod habuimus octoginta armatos dextrarios expeditos et ducentos et quinquaginta cursitatores meliores et fortiores, quos inuenire poteramus de extraneis, exceptis nobis et nostris ciuibus, quos ordinaueramus ad tenendum dextrarios et caballos et armatos eisdem. ♦ Cum proh dolor omnes ciuitates ultra Swinam in dictorum dominorum nostrorum ducatus districtu existentes, necnon omnes uasalli extra et intra Penam fluuium, quasi desperati, putantes nobis et aliis ciuitatibus fore omnino impossibile, quod dictus principatus de dictorum dominorum manibus euinceretur, nos iuuare uel in aliquo nobis prestare subsidium plene denegarunt, quamquam super eo fuerant instanter et sepius requisiti: hoc siquidem cum aliis ciuitatibus premissis considerantes, intrepide inchoauimus in nomine domini gwerram contra dictos dominos et eorum adiutores et fecimus pro defensione terre et iuris nostrorum dominorum melius et sanius, quod poteramus, precipue timentes hoc solum, si dicti domini propositum suum obtinuissent in dicto principatu et preualuissent, quod dominos nostros fugassent extra partem ducatus infra Swinam et Penam fluuios et in eadem parte fortissima castra edificassent et ipsa in perpetuum sibi subiugassent. ♦ His sic dispositis, post modicum temporis interuallum comes Gherardus de Holsacia missus de regno Dacie uenit cum sexcentis dextrariis bene expositis in ciuitatem Stralessund, sicut nomine electi regis promiserat; et in tutorem electus a consulibus et communitate ciuitatis Stralessund, et homagio sibi facto ab iisdem et a uasallis incolis terre Ruie aqua salsa circumfluxe, bona fide idem comes dictis consulibus promiserat ac nobis et consulibus aliarum ciuitatum, quod uellet dictis dominis nostris de manibus dominorum eorum totum principatum Ruyanorum euincere et ad manus dominorum nostrorum liberum ordinare et cum suis sanguinem effundere pro recuperacione dicti principatus. ♦ Et sub tali pacto dictus comes cum exercitu suo disposito exiuit pro liberacione castri Lositz, et ueniens ante ipsum statim propugnaculum inimicorum expugnauit. ♦ Qui exercitum adeo ualidum habuit, quod eciam ciuitatem Lositz sine magna difficultate potuisset expugnasse, sicut sibi fuerunt uie ad hoc exhibite et ostense, et nichilominus alias ciuitates et munitiones dicti principatus sibi potuisset subdidisse et totas terras ipsorum dominorum inimicorum potenter subintrasse et quasi innumerabilem multitudinem pecunie ex depactatione collegisse, cum inimicis ei resistendi nulla fuit facultas, sicut consules ciuitatum ei instanter persuaserunt et desiderarunt toto corde; sed ipse instantiis et desideriis ipsorum acquiescere nolens, recessit a Lositz, excercitu in partes diuiso, et iuit dominis inimicis in occursum, treugas cum eis ciuitatibus irrequisitis statuendo usque ad festum Iohannis baptiste proxime tunc instans; et hoc totum fecit sub quadam dissimulatione et colore, quo factum suum notauit subdolo, licet hoc ignorauimus, sicut postea per facti euidentiam inuenimus et experti fuimus ualde bene. ♦ Quibus treugis statutis et promissionibus hinc inde uallatis, statim dictus dominus Gherardus, quod treugas cum dominis inimicis statuerat, nobis in litteris suis intimari fecit et nos, ut eas seruaremus, requisiuit; quas et tunc ratas habuimus et acceptauimus, licet inuiti. ♦ Uolentes itaque nos exonerare et absoluere a magnis expensis, quas habuimus cum dictis octoginta nostris stipendiariis et ducentis et quinquaginta cursitatoribus, dedimus ipsis salarium, quod unicuique ipsorum promiseramus, cuius salarii summa cum expensis et aliis necessariis, quibus ipsos procurauimus, et deperditis eisdem solutis, necnon capitiuis redemptis, est tria millia marcarum minus centum et triginta marcis denariorum. ♦ Nos eciam, perpendentes domini Reynfridi de Pentze et sibi in castro Lositz adherentium constantiam et meritum fidelitatis, quam nostris dominis, ciuitatibus et nobis exhibuerunt, et ut eos in seruicio nostrorum obtineremus dominorum, misimus ipsis ad dictum castrum Lositz per fluuium Pene temporibus nocturnis eo tempore, quo domini inimici illud castrum circumuallauerunt, et post hec perpluries per terram cibaria et alia eis necessaria, que nobis pro nostra parte constabant quingentas marcas et quinquaginta denariorum. ♦ Item eodem anno, ad quindenam post festum sancti Michaelis, comite Gherardo de partibus nostris recedente, reliquit apud nos Fredericum Post et suum fratrem Wolterum, milites, cum quadraginta et quinque armatis de Westfalia et Holsacia, dextrariis expeditis, quos a dicto termino per annum minus quinque hebdomadis tenuimus et qui in expensis, pabulo et aliis necessariis, quibus ipsos procurauimus, mille marcas et quadringentas et nouem marcas puri argenti consumpserunt. ♦ Uerum cum ciuitates Stra- lessund, Tanglim, Dymin et nos ac dominis nostris ipsisque et nobis adherentes treugas supradictas inuiolabiliter obseruaremus, capitanei ciuitatis Lositz cum eorum complicibus et ciuibus ibidem ipsas treugas et pacem seruare minus curantes, dominorum nostrorum subditos et ciues predictarum ciuitatum ac nostros spoliarunt, captiuarunt, exactionauerunt et plura alia pericula et grauamina indebite intulerunt. ♦ De quibus premissis ipsi multocies moniti, requisiti amicabiliter et rogati, desistere et ea reuocare nolebant quoquo modo; et quia pacem non seruantibus pax non est obseruanda, et ne eciam magna eorum temeritas grauissima ultione non indigna perniciosius inualesceret, dictus dominus Reynfridus, consules de Dymin et nos in unum conuenientes decreuimus dictam ciuitatem Losiz uiis et modis, quibus poteramus, expugnare et eam reducere in manus nostrorum dominorum. ♦ Quam anno domini m^o ccc^o xx^o septimo, feria sexta ante dominicam Oculi, expugnauimus et obtinuimus diuino auxilio cooperante. ♦ Qua expugnata pro ipsius custodia et ut essemus de ipsa certiores, missimus pro parte nostra in ipsam quinquaginta armatos et duodecim sagittarios, qui sub expensis nostris in eadem steterunt a tempore expugnacionis dicte ciuitatis usque ad crastinum omnium sanctorum, quando ipsa cum castro domino Hinrico Moltzan, militi, fuit presentata. ♦ Et sic expense cum stipendio armatorum et deperditis et aliis necessariis occasione dicte ciuitatis taliter custodite uenerunt singulis conputatis ad duo milia marcarum et sexcentas marcas denariorum. ♦ Nos uero, gwerra primo inchoata timentes terre Wosterhusen pericula ab inimicis euenire, edificauimus pro ipsius terre defensione super fluuium Sisen iuxta uillam Nyendorp unum propugnaculum satis forte; pro cuius propugnaculi constructione et expensis in ipso tempore gwerre habitis et consumptis exposuimus et soluimus quingentas marcas et sedecim marcas denariorum. ♦ Pendentibus uero treugis ut magis certi et muniti essemus de subsidio ueniendo nobis de comite Gherardo et regno Dacie sub eorum propriis sumptibus et expensis secundum placita et promissa nobis sepius prius facta, nuncios nostros cum aliarum ciuitatum nunciis ad dictum regnum transmisimus tempestiue pro armatis expetendis et ipsis ciuitatibus et nobis mittendis ante termini treugarum exspiracionem. ♦ Regni uero potencioribus nobis de uenturo subsidio armatorum rescribentibus et promittentibus, se nobis missuros sufficientem numerum armatorum, per sex septimanas uel per mensem, priusquam terminus treugarum exspiraret, et pluribus aliis terminis eciam nobis super eo prefixis, quibus aduenientibus semper neminem miserunt, et cum iam terminus exspiracionis treugarum, uidelicet festum sancti Iohannis baptiste, esset in foribus, nec aliqui missi de regno Dacie apparerent: dicte ciuitates et nos perpendimus, quod nulla uia esset nec supportati esse poteramus, quin inire nos gwerras oporteret contra dominos antedictos sub expensis nostris propriis. ♦ Nos pro parte nostra deliberati super defensione nostra, dictum dominum Fredericum Post propter eius experientiam in nostre ciuitatis capitaneum seu primip<i>lum recepimus stipendio sibi speciali super hoc deputato, adiunctis sibi quinquaginta melioribus et fortioribus, quos inquirere poteramus, cum bonis dextrariis et caballis, cuilibet suo stipendio pro seruitio unius anni constituto. ♦ Cuius capitanei cum aliis stipendiariis expense, deperdita et eorum stipendia cum captiuacione et aliis necessariis de dicto anno et tribus ebdomadis, in quibus nobis seruierunt ultra annum, uenerunt nobis singulis conputatis ad tria milia marcarum et sedecim marcas puri argenti. ♦ Hiis taliter dispositis pro parte nostra et aliarum ciuitatum et treugis exspiratis, sub spe diuini auxilii et iusticie quam pro parte nostrorum dominorum pre oculis habuimus, gwerras iterato inchoauimus contra dominos antedictos et ipsorum adiutores. ♦ Treugis tamen pendentibus, ut premittitur, comites de Gutzecowe cum nostris dominis, aliis ciuitatibus et nobiscum pacem et concordiam placitarunt, ita quod dominis nostris seruire deberent cum tot dextrariis, secundum quod ex debito fidelitatis ipsis essent obligati. ♦ Et similiter placitatum erat cum Iohanne de Gristowe et Iohanne Dotenberge, militibus, quod cum suis municionibus dominis nostris, ciuitatibus et nobis adherere deberent et fideliter seruire, prout iuramentis suis prestitis id nobis et ciuitatibus promiserunt. ♦ Et cum gwerra inceperat, solus dominus Iohannes Dotenberg remansit apud ciuitates et nos fideliter iuuauit, ut promisit, alio in perfidiam pristinam relapso et promissum suum nobis prestitum non seruante. ♦ Sic igitur gwerris inchoatis durantibus, domini inimici excercitu eorum congregato expedicionem facientes, terram nostrorum domino- rum subintrarunt, et primo ciuitatem Dymin in una parte apud fluuium Tollense, excercitu ex utraque parte dicti fluuii diuiso, ex opposito castri Dyminensis uiam ciuitatensibus precludere uolentes, ibidem castrum, quod dicta ciuitas Galghenbergh appellauit, construxerunt et ciuitati magnum dampnum in annona fecerunt et sagittarii tela fulminantia in edificia ciuitatis sagittarunt; ciues uero cauti in hoc exinde nullum periculum receperunt. ♦ Consules uero Dyminenses, eis pericula inminere timentes racione obsessionis excercitus antedicti, consules Sundenses et nos pro armatis et stipendia<riis>, quos habuimus, fideliter habuerunt requisitos. ♦ Dicti Sundenses et nos uolentes eorum oppressionibus occurrere, stipendiarii, quos ipsi habuerunt et nos, eis in dictam ciuitatem uenerunt in iuuamen. ♦ Constructo uero castro supradicto, domini inimici expedicionem ordinantes intrauerunt terram ulterius, et in itinere euntes ad insulam, que dicitur in wlgo Werder, sitam in proprietate dicte ciuitatis, et ibidem uillas ipsius ciuitatis, prius depactatas et depactacione persoluta sub securitate eis assignata, totaliter concremarunt. ♦ Et post hec inmediate, uidelicet in crastino assumpcionis sancte Marie, uenerunt cum maxima multitudine ante ciuitatem nostram firmo proposito uolentes molendina nostra concremasse. ♦ Nos uero cum nostris ciuibus uniuersis, associatis nobis armatis Sundensibus, qui per ciuitatem Tanglim de Dymin ad nos uenerant parum ante, nostris armatis adhuc foris existentibus, dictorum dominorum excercitui iuimus iuxta fossata nostra in occursum cum halistio et aliis bellicis instrumentis animo defendendi dicta molendina. ♦ Dominis inimicis cum eorum excercitu moram facientibus et considerantibus cum suis consiliariis, quod pretextu periculi et defensionis nostre obstantis dicta fossata transire non poterant nec incremando molendina preualere, equos suos ascenderunt euntes ad expugnandam terram Wosterhusen, et dimisso excercitu ante propugnaculum, quod super fluuium Sysen edificauimus, quosdam armatos de excercitu miserunt, qui ex opposito Noue Uille per fossata, que landwere dicuntur, intrantes, uiolenter ipsa fossata obstruxerunt et cum suis ipsam terram, uasallis et incolis dicte terre eis nullo resistentibus, intrauerunt. ♦ Qui cum ultra in terram perrexissent, eam spoliis et incendiis deuastando et depactando, eisque ante ciuitatem Wolgast uenientibus, nostri armati, qui eciam prius de Dymin per ciuitatem Tanglim uenerant, factum ignorantes, exiuerant ciuitatem Wolgast, et cum inimicos esse in dicta terra explorassent, reuersi in ciuitatem Wolgast inibi steterunt pro ipsius defensione fortiori. ♦ Illo expedito, dominis cum excercitu de mane euntibus, transiuerunt totam terram infra fluuium Pene, ipsam depactando, et cum ipsam per circuitum depactauerant, reuersi hora uesperarum uenerunt ad locum, qui Vosberg dicitur. ♦ Ibi mora facta pernoctarunt et Magnopolensis cum suis satellitibus curiam Thiderici Scupplenberg sitam in Schonenwolde et plenam frumentis fecit totaliter concremari, licet capitanei dominorum de Werle ipsam curiam cum omnibus suis prius †esse† curauerunt pro competenti pecunie summa eis assignata. ♦ In ortu uero sequentis diei dicti inimici cum excercitu suo uersus Schopendam se deponentes et per aliquot dies moram ibi facientes, castrum quoddam construxerunt in prato ibidem, quod Schopenborch appellatur. ♦ De dictorum dominorum et inimicorum uiolencia, cum, ut premissum est, in terra dominorum nostrorum moram fecerunt potenter, grauiter dolentes, cum ipsis libentissime conflictum fecissemus, habuissemus, bellum ineundo cum eisdem; sed heu de propriis nostris stipendiariis facultatem id faciendi non habuimus, nec ad hoc nobis cooperari curarunt Sundenses, cum bene potuissent, quos super eo cum solennioribus nunciis nostris et capitaneo habuimus fideliter et ardenter requisitos. ♦ Dicto itaque castro Schopenborch constructo et ad uoluntatem dominorum sufficienter armatis munito, de excercitu, quotquot uolebant, ad alias municiones suas missis, cum residuis ad propria perrexerunt. ♦ Et postea per totum circuitum anni gwerris durantibus, inimici de suis castris et municionibus cum armatis inibi contentis contra armatos nostros et aliarum ciuitatum insultus, ut moris est, habuerunt frequentes et conflictus. ♦ Nuncios autem nostros in principio gwerrarum cum aliis ciuitatibus misimus ad comitem Gherardum, tunc in Dacie existentem, quem requiri cum instancia fecimus, quatenus transmitteret nobis subsidium armatorum, prout nobis promiserat et quemadmodum gessimus de ipso plenam fidem. ♦ Qui indignanter deferens, quod treugas, quas contra uoluntatem nostram et aliarum ciuitatum et in preiudicium dominorum nostrorum et nostrum, ut euidenter patuit, ad tres annos continue duraturas statuerat cum dominis inimicis antedictis, seruare et gratas et ratas habere noluimus, subsidium nobis penitus facere denegauit. ♦ Attamen instare non cessauimus consiliariis et regni potencioribus, quin nostri et aliarum ciuitatum nuncii ad ipsos frequenter missi et apud ipsos per totum annum immorantes sedulo et instantissime ab ipsis subsidium nobis fieri implorabant; nec aliquos armatos mittere curarunt, solum nobis suis literis et per nostros nuncios super iuuamine faciendo spem uanam et irritam prestiterunt. ♦ Qui nuncii pro parte nostra missi in expensis et damnis manifestis declaratis eisque refusis nongentas marcas et uiginti quatuor marcas denariorum in suis reysis factis consumpserunt. ♦ Cum itaque per plura temporum interualla Danorum subsidium ita expectauimus, effectum minime sencientes, aliis ciuitatibus et nobis utile uidebatur, ut dominum Barnym ducem ad nostrum auxilium flectendo eligeremus dominis nostris in tutorem. ♦ Quo electo et homagio sibi per nos facto, in placitis exstitit reseruatum, ut ipse occulte cum triginta dextrariis, in ciuitate Dymin sub suis expensis residentibus, per totum tempus gwerre nobis et aliis ciuitatibus subsidium prestare deberet; super quo sibi fuit quedam summa pecunie constituta, pro cuius solucione de parte nostra quingentas marcas exsoluimus in parato. ♦ Cumque sic plura onera expensarum et perditorum nobis ab inimicorum instanciis et insultibus obuenissent, deliberati cum aliis ciuitatibus, qualiter ab expensis, quas grauiter tulimus in ciuitate Lositz pro ipsius defensione, absolueremur oportune, dominum Hinricum Moltzan, militem, per intramedias personas ad dominorum nostrorum et nostrum seruicium allici et attrahi fecimus ipsumque inclinatum ad dictum seruicium beniuolum reddidimus bona pecunie summa pro parte nostra; uidelicet centum marce puri argenti et centum marce denariorum sibi assignate et solute sub hoc modo, quod deberet dominis nostris seruire cum quinquaginta dextrariis reseruatis in ciuitate Lositz sub suis dampnis et expensis, prout in litteris super hoc confectis plenius continetur. ♦ Et pro huiusmodi seruicio dominus Barnym dux nomine tutorio sibi castrum, ciuitatem et aduocaciam, terram cum omnibus suis prouentibus, titulo pignoris obligauit ipsumque in corporalem possessionem dicti castri ac ciui- tatis induxit ipso die omnium sanctorum clauibus sibi traditis, nostris et aliarum ciuitatum armatis ab ipsa de tunc abeuntibus et dimissis. ♦ Domino etiam Reynfrido de Penitz eo, quod fidele subsidium nobis et aliis ciuitatibus prestiterat pro reseruacione et defensione castri et ciuitatis antedicte, de parte nostra trecentas marcas denariorum erogauimus in parato. ♦ Ut igitur singula modo, quo gesta sunt, redigantur apud acta priora, notandum, quod nos una cum ceteris ciuitatibus predictis hinc inde gwerras nostras cum inimicis durante tempore inimicie deduximus, ut, cum aliqua ciuitatum pro faciendo profectum aut necessitate recuperanda nostros armatos et aliarum ciuitatum requisiuit fideliter, extunc ciuitates requisite suos armatos expeditos illi ciuitati transmiserunt et nos transmisimus indilate. ♦ Quocirca casu fortuito accidente, quadam sexta feria post festum Michaelis, inimicis de uicinis municionibus, scilicet de Grymme et Ecbergh, conuocatis, triginta duos de<x>trarios habentibus, exceptis eorum cursitatoribus, se prope ciuitatem nostram transtulerunt. occultantes se in rubo iuxta Altum Molendinum, dimiserunt a se occulte cursitatores, qui bene hora prima pecora, que tunc ante ciuitatem inuenerant, uidelicet quadraginta uaccas, rapuerunt et secum asportarunt fugam cum eisdem facientes. super quo nostri dolentes cursitatores primo eos insequebantur festinanter, habentes post se solum quatuordecim dextrarios galeatos, sequebaturque eos cum magno effectu maxima nostrorum peditum multitudo cum armis bene expedita, numero fere sexcenti armati. ♦ Inimicis siquidem uidentibus peditum sequelam, fortiter precesserunt, cedentes nostris cursitatoribus et galeatis, cum essent in numero pauciores longe eis, et ob hunc finem precipue, ut nostros galeatos a peditibus nostris per longam distanciam separarent, et sic precesserunt eos iuxta uillam Gribenowe, nostris equitibus fortiter eis insecutis, et stacione facta ab inimicis, cum uiderent nostros equites a peditibus fore remotos, se ligatis galeis preliari cum nostris constituerunt et nostri e conuerso. ♦ Et sic durissimo conflictu mutuo habito, diuino auxilio disponente nostri inimicis preualuerunt et ex eis uiginti et octo ceperunt in bello et eos cum uexillo inimicorum captos secum in ciuitatem nostram adduxerunt. ♦ In quo bello ex nostris dextrariis et equis prostratis et perditis recepimus dampnum, quod ad mille marcas et quadringentas et quindecim marcas se extendit. ♦ Nec superuixerat aliquis de dextrariis inimicorum, quin omnes una cum nostris in dicto bello fuerunt interempti. ♦ Duabus eciam uicibus ob spem expugnacionis castrum Ecbergh circumuallauimus solum cum nostris armatis et ciuibus omnibus, et semel nostros misimus armatos et ciues in curiam domini Iohannis Dotenberg in Kowal, ut prohiberent illos de Ecbergh, ne de castro descenderent pro subsidio faciendo illis de Bart, eo tempore, quando Sundenses se disposuerunt ad expugnandam ciuitatem Bart mediantibus subtilitatibus et uiis eis per quosdam ad hoc inuentis et ostensis. ♦ Super quibus prenarratis expensas fecimus et dampna recepimus, que uenerunt ad talem summam, scilicet ad duo milia marcarum et triginta denariorum. ♦ Duas etiam reysas cum magna expedicione, grandi excercitu congregato, associatis ad ipsum comitem de Gutcekowe cum suis, Hinrico Moltzan cum suis, Sundensibus et Dyminensibus cum omnibus suis, fecimus ad depactandum et deuastandum terras Bart, Tribesehes et Grymme, quas inimici prius ad usus suos habuerant. ♦ Et in prima expedicione, domino Magnopolense existente in ciuitate Bart, in eius despectum ciuitas per dictam excercitum fuerat circumuallata et mora ibidem per aliquot dies facta. ♦ Postea cum excercitu expedicionem facientes, in terris inimicorum morabantur diebus pluribus et ipsas in dampnum inimicorum totaliter deuastarunt. ♦ Expense uero et deperdita in dictis duabus reysis pro parte nostra uenerunt ad duo milia marcarum et sexcentas et uiginti sex marcas denariorum. ♦ Preterea castell<ani> in Gartz, uidelicet Thetzo Stange et Martinus Rotermund, milites, consulibus Sundensibus se opponentes et idem castrum ad manus Gherardi comitis tenentes, cum ipsum dictis consulibus presentare denegarunt, consules, timentes sibi et terre exinde grauia dampna generari, ipsum castrum cum toto suo posse obsederunt, requirentes nos, ut adducto nostro domicello seniori Bugezlao eis cum nostris armatis in su<bsi>dium ueniremus. ♦ Quem, ut promissum est, cum nostris eis adduximus ante predictum castrum, mora ibi facta per aliquot dies, donec castrum nomine domicelli traditum fuerat consulibus prenotatis. ♦ Cuius occasione cum dicto domicello et nostris armatis expensas pro nostra parte fecimus ad ducentas marcas et quinquaginta et quinque marcas denariorum computatas. ♦ Requisiti etiam fuimus duabus uicibus ab eisdem consulibus Sundensibus, quando castrum Hertesborch ab inimicis obsessum dampna pateretur, cui subsidium cum nostris fecimus nauigio, et in duabus reysis expensas habuimus ad ducentas marcas et quinquaginta et uiginti marcas denariorum computatas. ♦ Quodam eciam tempore, uidelicet in quadragesima, expedicionem cum comitibus de Gutcekowe, Tanglymensibus et Dyminensibus fecimus, castrum Schopenborch ab una parte, uidelicet uersus ciuitatem Lositz, obsidentes. ♦ Sundenses uero ex alia parte nobis uenisse debuissent in iuuamen, nec uenerunt. ♦ Et sic per nos et alios predictos, ut moris est, mora facta ante dictum castrum, recepimus dampna de nostra parte in equis deperditis et captiuis cum expensis ibidem habitis usque ad duo milia marcarum minus ducentis marcis se extendencia singulis computatis. ♦ Demum eciam ad requisicionem consulum de Tanglym, reysa per ipsos facta in terram Stargardensem, nostros armatos cum ipsis misimus; in qua reysa pro parte nostra in equis deperditis et expensis consumpsimus trecentas marcas et decem et octo marcas denariorum. ♦ Plures eciam reysas ad requisicionem consulum Dyminensium in ipsorum ciuitatem fecimus eis cum nostris armatis in subsidium, qui ibidem in quitacionibus pignorum, in equis perditis et expensis quingentas marcas puri argenti consumpserunt. ♦ Similiter pluribus uicibus comites de Gutcecowe cum armatis suis eis debitis nobis et nostris dare subsidium sepius habuimus requisitos, quibus armatis in ciuitatem nostram uenientibus, quitando ipsorum pignora et eis soluendo expensas septingentas marcas denariorum exsoluimus pro eisdem. ♦ Eciam contra uocati pluribus uicibus a dictis comitibus, quando timebant terre sue periculum ab inimicis imminere, nostros armatos in ciuitatem Gutckowe misimus, ubi aliquando pernoctarunt, et in quitacionibus pignorum et expensis ibidem habitis ducentas et quinquaginta marcas denariorum exsoluimus pro eisdem. ♦ Frequenter eciam, ut moris est, in gwerris nostros armatos ad uexandum inimicos et dampna eis inferenda misimus ante ciuitatem Grymme et castra Ecbergh et Schopenborch, ubi aliquando dampna plura recepimus in equis uulneratis et interemptis et de armatis nostris quibusdam captiuatis. ♦ Eciam a predictis municionibus ante ciuitatem nostram hostes uenientes et in nostros irruentes de nostris quosdam captiuarunt. ♦ Et sic in premissis hinc inde prenarratis dampna recepimus ad duo milia et ducentas marcas puri argenti computata. ♦ Ceterum bene octo septimanas, antequam gwerre fuerant concordate, uenerunt nuncii missi de regno Dacie et in ciuitate nostra uiginti stipendiarios cum dextrariis nomine regni stipendio eis deputato conuenerunt, quos in expensis, quas dicti nuncii ex parte regni nobis soluere promiserunt, sex septimanis complete procurauimus; que expense cum quitacionibus pignorum se ad ducentas ac tredecim marcas puri argenti extenderunt. ♦ Solempnes eciam nuncios nostros pluribus uicibus ultra Oderam et Swinam ad ciuitates dominorum nostrorum misimus subsidium implorantes, necnon alios nostros nuncios ad principes et nobiles capitaneos marchie Brandenburgensis una cum nunciis consulum Sundensium et aliarum ciuitatum transmisimus pro confederacione et ordinacione nostra gwerre meliori facienda. nuncii tamen Sundensium et nostri apud dictos capitaneos dudum moram facientes. ♦ Eciam alios nostros nuncios diuersis temporibus misimus et habuimus pro uariis negociis et causis nostris dominis et nobis inminentibus iuxta gwerre nostre disposicionem in ciuitate Stralessund, Tanglym et Dymin. ♦ Eciam in diuersis placitis habitis cum inimicis et uersatis Lubeke, Dartsowe et aliis locis uicinis diuersis, scilicet in terris dominorum Magnopolensis et de Werle, nostros habuimus nuncios; cum quibus omnibus nunciis prelibatis expensas fecimus ad duo milia marcarum denariorum singulis computatis. ♦ Capitanei eciam nostre gwerre pro utilitate nostra secretos nuncios sibi attraxerant, iuxta quorum relacionem negocium gwerre agebatur, unde profectum recepimus; quibus nunciis attractis, ut premissum est, dicti capitanei nomine nostro duo milia marcarum denariorum exsoluerunt in parato. ♦ Cumque obitus dicti domini nostri Wartizlai nobis fuerat intimatus, de statu terre malo uerosimiliter presumentes et periculis futuris una cum aliis ciuitatibus Tanglym et Dymin obuiare, in quantum poteramus, uolentes, castrum Wolgast ex mutuo consensu prehabita deliberacione suos ad hoc expeditos mittentes, dictum castrum Wolgast in suam custodiam rece- perunt; et cum soli non suffecerunt, nos similiter eis transmisimus adiutores, qui in dicto castro per aliquod tempus manentes consumpserunt septuaginta marcas denariorum. ♦ Considerantes postea, non esse utile, et <cum> graues expensas ex omni parte nostra in dicta haberemus, decreuimus, solum Tanglymenses saniori modo dictum castrum sub suis expensis conseruare. ♦ Quibus per longum temporis interuallum dictum castrum seruantibus, tandem communiter per uasallos et consules predictarum ciuitatum extitit ordinatum et placitum, ut domine nostre ducisse presentaretur. ♦ Quo sic decreto, dicti Tanglymenses castrum reddere nolentes, nisi prius expense per eos inibi consumpte refunderentur eis in parato, ex predicta ordinacione pro parte nostra soluimus centum marcas denariorum. ♦ Uerum cum dictus dominus noster Wartizlaus in extremis iacens de morte sua uentura timeret, litteras suas nobis misit fideliter exorans, quatenus filium suum Bugezlaum primogenitum cum decenti comitiua sibi faceremus apportari; cuius supplicacionibus, ut tenebamur, obtempera<t>i, filium suum predictum adduci fecimus de Sturmerswerder. ♦ Et cum in ciuitatem nostram apportatus uenerat, mors patris superueniens nobis statim fuerat intimata, et sic ipsum amplius in custodia et expensis tenuimus custoditum. ♦ Tandem, cum domina nostra ducissa ex morte domini nostri ducis superueniente Stormerswerder recessisset et Wolgast uenisset, cum singula in terra iam essent sub errore et desolacione districta, considerantes eciam statum dicte domine nostre, cum iam esset grauida, de partu futuro sic esse periculosum, ut sine diligenti custodia relinqueretur, decreuimus expedire sibi et terre, prout apparuit, et ipsam cum sua tota comitiua et familia uocauimus ad ciuitatem nostram et prouisis sibi necessariis eam in expensis et aliis, prout decuit, procurauimus; et remansit in ciuitate nostra per nos procurata, donec peperit filium suum, quem uocauit nomine patris Wartizlaum. ♦ Expleto tempore debito ordinatisque sibi necessariis, iuxta eius status exigenciam ipsam cum primogenito et dicto Wartizlao, tercio suo filio, apud consules in Wollyn reseruato, in Wolgast misimus, et extunc ei dictum castrum fuerat presentatum. ♦ Expense uero facte cum dicta domina nostra modo premisso et per nos credite singulis com- putatis se ad mille marcarum extenderunt. ♦ Antequam uero dictum castrum ad manus dicte ducisse nostre poteramus reordinare, plures nostros nuncios misimus ad placita, ubi uasalli conuenerant et consules ciuitatum predictarum. ♦ Et similiter ad dominos duces Ottonem et Barnym multocies misimus alios nostros nuncios. ♦ Qui domini ante omnia petiuerunt, se recipi in tutores, cum eis tutela ex iure deberetur, et castrum sibi presentari; et cum denegauerunt expresse duces nostros infantes et ciuitates iuuare, ut principatum Ruyanorum tanquam eorum uerum patrimonium obtinerent, nos una cum aliis ciuitatibus ob hoc eligere in tutores non promisimus, nec dictum castrum ad manus dictorum ducum peruenire. ♦ In quibus tractatibus et placitis cum nostris nunciis consumpsimus quinquaginta marcas puri argenti. ♦ Quodam uero tempore, pendentibus treugis, cum ultra dominos gwerre, uidelicet dominum Hinricum Magnopolensem et dominos de Werle, plures habuimus inimicos circumcirca, scilicet Hinricum seniorem de Swerin et fillum suum Oldech, Otto Viniken, milites in castro Oldeshagen, et alios plures eorum fautores, a quibusdam nostris amicis secretis premoniti, quod prefati inimici infra tempora treugarum nauigio quadam nocte castrum Wolgast accedentes cum armatorum multitudine capere uellent Bugezlaum primogenitum antedictum et eum captum domino Hinrico Magnopolensi presentare: quo percepto statim ad ciuitatem Wolgast centum quinquaginta armatos misimus et de castro a matre dictum primogenitum postulari iussimus. ♦ Ipso nostris tradito, ad ciuitatem nostram eum duci fecimus cum eisdem. ♦ Qui armati ibidem in Wolgast pernoctantes in reysa octoginta marcas consumpserunt. ♦ Dictum eciam primogenitum extunc cum una matrona et duobus camerariis ad expensas magistri Conradi, prepositi nostre ciuitatis, locauimus, quos per annum in suis tenuit expensis; pro quibus sibi centum marcas denariorum soluimus in parato. ♦ Cum itaque tantas expensas sufferre non poteramus sine parata pecunia, qua caruimus, summa necessitate conpulsi fulmus mutuare dampno quadraginta libras grossorum. Turonensium a Iohanne Maschen, ciue Gandensi, pro quibus singulis annis quatuor libras dare nos oportet. ♦ Ultra quam summam bene ducentarum marcarum reditus uendidimus tempore gwerre antedicte in nostre necessitatis subleuamen. ♦ Omnes siquidem summe pecuniarum suprascripte no- stra cura et prouidencia de communibus bonis et bursa communi nostre ciuitatis expedite fuerunt, exceptis expensis et dampnis, quas unusquisque nostrum et uniuersi nostri ciues ac singuli singillatim de propriis bonis et bursa singulari fecimus et fecerunt, quas prout quisque suo nomine eos fecerat et quantas, inferius declarabitur seriatim . . . . .