Tekst og udgave
forrige næste

Tekst efter Aa:

Uniuersis. presentes litteras uisuris uel audituris. Ericus dei gracia rex Swecie. et terre Scanie dominus. salutem in omnium saluatore. ♦ Decori regio conuenit. suos in pace confouere subiectos. et eos potissime graciis. fauoribus et priuilegiis pocioribus insignire. qui gratuitis obsequiis et obsequiosis seruiciis. fideliores crebrius sunt reperti. ♦ Idcirco deuotorum nostrorum uenerabilis in Christo patris. domini Iacobi Lundensis archiepiscopi. Swecie primatis. capituli sui Lundensis. militum. armigerorum. monasteriorum. ciuitatensium. ceterorumque incolarum terre nostre Scanie. clericorum et laicorum. qui in exsequendis nostris mandatis. nobis et uoluntate et actione placuerunt. sincera plurimum exigente fidelitate eisin signum priuilegii specialis amoris. quamquam a predecessoribus nostris regibus Dacie priuilegiati noscantur. articulos infrascriptos. dignum duximus confirmandos. ♦ <1> Primo. quod dominus archiepiscopus Lundensis. sua ecclesia et capitulum. milites. armigeri. monasteria. ciuitatenses et uillani forenses. ceterique alii incole terre Scanie clerici et laici quicunque. omnibus libertatibus. graciis. iuribus legibus et consuetudinibus approbatis. quibus umquam liberius et utilius fruebantur. congaudebunt ♦ <2> Item. quod familie dominorum. Lundensis archiepiscopi et capituli Lundensis ecclesie ac beneficiatorum in eadem. monasteriorum. militum et armigerorum per uectigalia minime grauabuntur. nisi ad hoc ipsorum habeatur beniuolencia specialis. ♦ <3> Item quod quilibet rector ecclesiarum parrochialium terre Scanie. unum fundum principaliorem quem ecclesia a sui fundacione habuerat. liberum et exemptum teneat de inne. stuth et omnibus iuribus regalibus. cum sua familia quotidiana et commensali. in eodem fundo commorante ♦ <4> Item. quod milites et armigeri. excessus trium marcharum. in placitis et extra emergentes. de propriis familiis suis libere subleuabunt nisi excessus huiusmodi personaliter commiserint. uel per suos committi mandauerint. uel eciam si litteras nostras supersederint contumaces. ♦ In hiis uero. placita nostra iusticiaria sint exempta. iure priuilegiatorum a nostris predecessoribus uel nobis racionabiliter obtento. semper saluo. ♦ Si uero aliquis incausatus fuerit quod huiusmodi excessus personaliter commiserat. uel quod de mandato suo processerant. suam innocenciam. terre legibus expurgabit. ♦ <5> Item. familie dominorum. archiepiscopi. capituli Lundensis ecclesie et beneficiatorum in eadem seculare iudicium nullatenus nisi super terris hereditariis uisitabunt. sed tantum iudicium ecclesiasticum. nostrum nichilominus placitum adibunt iusticiarium. quod duo canonici Lundenses sequi debebunt. ut consuetum est. et excessus omnes de ipsis familiis ibidem emergentes. sui domini penitus subleuabunt. ♦ <6> Item quod nullus capi uel a terra Scanie expelli debebit. nisi prius legittime conuictus fuerit. aut in iudicio sponte confessus. uel in manifesto facinore deprehensus. ♦ <7> Item. decime ecclesiarum. non petantur uel leuentur nostro nomine uel nostrorum. sed libere uendantur ut carius possint ad utilitatem earundem. nisi nos urgens necessitas ad hoc arctet. nec eciam ipsas tunc recipiemus aut recipi faciemus nisi sufficienti caucione pro eis prius prestita. et decime prius recepte integraliter sunt persolute ♦ <8> Item prefectus noster aut sui. seu alii quicunque. non hospitentur apud aliquos indiscrete ♦ <9> Item quod nulli indigene terre Scanie. extra terram eandem pro quacunque causa citabuntur. sed ad sua placita debita et consueta ♦ <10> Item quod milites et armigeri. extra terram Scanie. nisi in nostris sumptibus et expensis. sufficienti eis pro sui capcione et rebus perdendis per nos prestita caucione. nullatenus edicentur ♦ <11> Item super bonis domino Cristofero quondam regi Dacie irracionabiliter ut dicitur estimatis. nominabimus duodecim homines terre Scanie pociores. ut super eisdem bonis id quod iustum est. ipsi suo decernant iuramento ♦ Nos insuper Erngislus Sonessun comes Orchadie. Nicolaus Turesun. Laurencius Karlsun. milites. Ionas Cristiensun et Benedictus Thuresun armigeri et consiliarii domini nostri regis supradicti. pro hiis omnibus et singulis firmiter et inuiolabiliter obseruandis supradictis. una cum domino nostro rege. in solidum promittimus bona fide. ♦ Nos igitur Ericus rex predictus in premissorum omnium testimonium et cautelam firmiorem nostrum sigillum. necnon uenerabilis in Christo patris. domini Nicolai. episcopi Linchopensis ac consiliariorum nostrorum predictorum sigilla. presentibus duximus apponenda. ♦ Datum Lundis anno domini mo ccco quinquagesimo sexto. dominica proxima ante festum omnium sanctorum in presencia nostra.

15 conuenit] congruerit Ab.

20 ciuitatensium] ciuitatum Ab.

26 ciuitatenses] ciuitates Ab.

27 alii] mgl. Ab.

2 archiepiscopi] archiepiscopum Ab. &beniuolencia)] beneuolentia Ab.

6-7 habuerat] habuerit] Ab.

7 inne] innæ Ab.

— stuth] studt Ab.

10 nisi excessus) in (rettet til) nisi excessis Ab.

24 facinore Ab, crimine Aa.

27 arctet)] Ab, artet Aa.

4 Cristofero] Cristophero Ab.

7 Erngislus] Trugillus Ab.

— Sonessun] Sonesøn Ab.

8 Karlsun] Carls Ab.

14 Linchopensis] Linchopiensis Ab.

24 supradictum) sigter til registreringen af nr. 482.

15: cf. Dipl.Dan. 3.rk. I nr. 50.

Erik, af Guds nåde konge af Sverige og herre over landet Skåne, til alle, der får dette brev at se eller hører det læse, hilsen med alles Frelser.

Det er i overensstemmelse med kongelig adfærd i fred at fremme sine undersåtters vel og med store nådesbevisninger, begunstigelser og privilegier især at udmærke dem, der ofte har vist sig som mest tro med hensyn til påskønnet lydighed og lydig tjeneste. Derfor har vi fundet det passende at bekræfte de nedenfor skrevne artikler for vore hengivne undersåtter, den ærværdige fader i Kristus herr Jakob, ærkebiskop af Lund, Sveriges primas, hans kapitel i Lund, riddere, væbnere, klostre, borgere og de øvrige indbyggere i vort land Skåne, gejstlige og lægfolk, på grund af den oprigtige troskab, som de har behaget os med under udførelsen af vore befalinger, både med råd og dåd, og stadfæste dem som bevis på deres særlige forret til vor kærlighed, skønt de vides at være privilegerede af vore forgængere, Danmarks konger. <1> For det første at den herre ærkebiskop af Lund, hans kirke og kapitel, riddere, væbnere, klostre, borgere og indbyggere i købingerne og i vort øvrige land Skåne, enhver gejstlig og lægmand, i fællesskab skal glæde sig over alle de friheder, nådesbevisninger, rettigheder, love og anerkendte sædvaner, som de nogensinde i frihed og med nytte har brugt. <2> Fremdeles at de, der hører under den herre ærkebiskop af Lund og de herrer i Lundekirkens kapitel og under dem, der har beneficium i samme kirke, eller under klostre, riddere og væbnere på ingen måde skal tynges med redskud, medmindre deres særlige velvillige samtykke opnås hertil. <3> Fremdeles at enhver sognepræst ved kirkerne i landet Skåne skal have en hovedtoft, som kirken har haft fra sin grundlæggelse, fri og undtagen fra inne, stud og alle kongelige rettigheder sammen med sin daglige husstand og sine bordfæller, som opholder sig på samme toft. <4> Fremdeles at riddere og væbnere frit skal oppebære tremarksbøder af deres egne undergivne på tinge og udenfor, undtagen hvis de selv begår denne forseelse eller har givet befaling til dens udførelse ved egne folk, eller også hvis de genstridigt har siddet vore breve overhørige. Men heri er vore retterting undtagne, dog under stadig iagttagelse af de privilegeredes ret, som på rimelig måde er opnået hos vore forgængere eller hos os. Men hvis nogen anklages for, at han personlig har begået disse forseelser, eller de er sket på hans befaling, skal han bevise sin uskyld efter landets love. <5> Fremdeles skal de, der hører under den herre ærkebiskop, de herrer i Lundekirkens kapitel og under dem, der har beneficium i samme kirke, på ingen måde søge verdslig domstol — undtagen i sager angående arvejord — men alene gejstlig; dog skal de møde for vort retterting, der som skik er, skal overhøres af to kanniker fra Lund, som på deres herres vegne skal oppebære alle bøder, som falder af disse undergivne. <6> Fremdeles skal ingen kunne fængsles eller fordrives fra landet Skåne uden først at være lovligt overbevist eller efter af egen drift at have aflagt tilståelse for domstolen eller efter at være blevet grebet på fersk gerning. <7> Fremdeles skal der ikke blive bedt om kirkernes tiende, og de skal ikke blive oppebåret i vort eller vore mænds navn, men skal frit sælges til bedste pris til kirkernes gavn, undtagen hvis trykkende nød tvinger os hertil; og selv da skal vi ikke tage dem eller lade dem tage, uden at der er stillet tilstrækkelig sikkerhed for dem. Tidligere taget tiende skal udredes fuldt ud. <8> Fremdeles skal vor gælker eller hans mænd eller hvilke som helst andre ikke gæste nogen utilbørligt. <9> Fremdeles skal ingen indfødt i landet Skåne stævnes udenfor dette land i nogen sag, men alene til hans rette og vante ting. <10> Fremdeles skal ingen ridder og væbner på nogen måde kaldes i udbud udenfor landet Skåne uden på vor bekostning og udgift, idet der skal stilles dem fyldestgørende sikkerhed af os for løsepenge og for tab af ting. <11> Fremdeles skal vi udnævne 12 af landet Skånes mægtigste mænd til med deres ed at afgøre, hvad der er retfærdigt med hensyn til det gods, der efter hvad der siges på uretmæssig måde blev tilvurderet herr Kristoffer, fordum Danmarks konge. Endvidere aflægger vi Eringisl Suneson, jarl af Orkneyøerne, Nils Turesson, Lars Karlsson, riddere, Jon Kristinesson og Bengt Turesson, væbnere og vor ovennævnte herre kongens råder, på tro og love det løfte in solidum med vor herre kongen, at alt det ovennævnte punkt for punkt skal blive overholdt fast og ukrænkeligt. Vi fornævnte kong Erik har til vidnesbyrd og fastere forvaring af alt det ovenstående ladet vort segl hænge under dette brev tillige med segl tilhørende den ærværdige fader i Kristus herr Niels, biskop af Linköping og vore fornævnte råder. Givet i Lund i det Herrens år 1356 søndagen før allehelgensdag i vor nærværelse.