af Tycho Brahe (1586)   Udgiver: J.L.E. Dreyer (1927)   Tekst og udgave
næste

||SIDERALEM scientiam, quæ mundi Ætherei revolutiones et harmonias, eiusdemque in elementarem influxus contemplatur, quam veteres uno eodemque nomine Astrologiam appellarunt, Princeps illustriss. velut omnium liberalium scientiarum antiquissima, ipsique cœlo cui fundatur coæva existit, sic etiam in summa veneratione æstimationeque antiquitus præ cæteris reputatum fuisse, vel ex hoc solo manifestum evadit, quod olim non nisi summis regibus vel regia prosapia oriundis aut sacrorum antistitibus eius mysteria cognoscendi facultas concederetur, qui eam sublimiori, quam vulgus capit, studio et non exiguis sumtibus laudabiliter excoluerunt, quod vetustus ille poeta Manilius, qui tempore nati Christi Romæ vixit, ad Augustum Cæsarem de hac ipsa arte scribens his versibus attestari videtur:

Maior uti facies mundi foret et veneranda,
Non species tantum, sed et ipsa potentia rerum,
Sentirentque deum gentes quam maximus esset,
Qui sua disposuit per tempora, cognita ut essent
Omnibus et mundi facies cœlumque supernum,
Naturæque dedit vires seque ipsa reclusit.
Regales animos primum dignata movere
Proxima tangentes rerum fastigia cœlo.
Tum qui templa sacris coluerunt omne per ævum,
Delectique sacerdotes in publica vota,
Hi tantum novere decus primique per artem
Sideribus videre vagis pendentia fata;
Singula n[am] proprio [s]i[g]nar[unt tempora] casu,
[Longa per assiduas complexi sæcula] curas.

|Hanc etiam ob causam quorundam antiquissimorum Regum nomina certis sideribus (qualia sunt Orion, Hercules, Arctophylax, Perseus, Erictonius, Chyron et similia) attributa esse admodum consentaneum est, idque ut eorum grata memoria hac ratione in sempiternis illis lampadibus nobilissimisque cœli corporibus, quæ nullo ævo atteruntur, longe præclarior emineret diuturniorque persisteret, quam si e quibusve terrestribus utcunque speciosis rebus comparata foret, siquidem terrena omnia ut sua natura fluxa et minus durabilia existunt, sic alterationi et mutationi, temporis successu, subijciuntur.

Ut vero nihil hoc loco (ne prolixior fiat oratio) dicam de innumeris Regibus et Heroicis viris, qui in primis tribus Assyriorum, Persarum et Græcorum Monarchijs hanc sublimem scientiam ingenti cum laude excultam amplificatamque ad posteros transmiserunt, certe huius |quartæ Monarchiæ, in qua nunc vivitur, primus autor Iulius Cæsar non minorem ab anni politici emendatione ad congru[entiam] Solis solerter instituta gloriam et nominis memoriam consequutus est, quam ex tot rebus pro adipiscenda et conservanda Monarchia fortiter et victoriose bello gestis: imo si |veritatem penitius introspectam fateri velimus, omnes aliæ res Mavortiæ ab illo exantlatæ non sine florentissimæ reipublicæ Romanæ ingenti clade propriorumque civium cæde et sanguine tandemque suimet ipsius tragico exitu condfectæ sunt, unde ad paucos aliquid commodi, ad quamplurimos vero clades immensæ promanarunt. At anni Solaris in politicum usum introductio, quam per Sosigenem Mathematicum instructus ab Astrali scientia hausit, non saltem perniciosa nemini fuit, sed omnibus in hac quarta Monarchia post eius tempora degentibus plus quam dici potest in communi vita utilitatis attulit et ex maxima confusione, quæ prius in numerandis temporum metis apud varias gentes usurpabatur, maiori, quam vulgus animadvertit, commodo liberavit, unde etiam in perpetuam dicti autoris memoriam hic annus, quo nunc utimur, de ipsius nomine Iulianus appellatur. Hunc Cæsarem primum Romanorum Monarcham refert Lucanus in ipsis castris et bellicis tumultibus cœli et stellarum observationibus vacasse, inque Ægiptum non tam Pompei persequendi causa, sed etiam ut cum expertissimis, quos habuit hoc Regnum, Astrorum peritis de rebus cœlestibus conferret, se contulisse, quibus etiam ab se institutam anni emendationem exposuit ...................

|Hic oportet numerare alios imperatores post Iulium huic arti addictos et .... ad Alphonsum, Carolum quintum, Philippum landgravium Hassiæ, et postea ad avum et parentem ducatur oratio, et postea ipsum excitare, ut similia faciat, siquidem spes de ipso bona sit, quod bonam hactenus tam parvo tempore operam literis impenderit. Principibus virtus provenit ante diem. Quod felici et firmo sidere ante annum electus sit, sed plus oportet de avo et patre dicere.

Alphonsus X electus Romanorum imperator, rex Castiliæ, maximis sumptibus Astronomicus tabulas suo nomine auditas, qui oblatum Romanorum imperium præ amore huius artis detrectavit, unde eum pluris fecisse rerum cœlestium cognitionem quam Romani imperij administrationem et plus ex ea gloriæ se consecuturum quam ex imperij administratione existimasse de eo referunt Historiæ.

Augustus, Tiberius, Vespasianus, Titus, Adrianus, qui sibi ipsi annua prognostica e sideribus composuit, Antoninus, Severus, Censorinus, Theodosius, Carolus Magnus, Fridericus Secundus, Maximilianus, Carolus V, Philippus landgravius Hassiæ.